VandaagsVertaalProbleem

Lhasa de Sela, Fool’s Gold (2009) Je zei aan mij: ik blijf bij jou Beschut je heel je leven Dat was een wichtig woord van trouw Het is jouw schuld niet als het regent Zeg na alles was er is gezegd Mij vooral niet wat je doen gaat Blijf weg, je ziet, ik mis je niet Alleen even ’s morgens in de vroegte Geef nu je zilveren tong het woord Er is nog iets wat ik weten wou: Heb je ooit in je eigen leugens geloofd, In het goud dat je mij op de mouw speldt? Ik begrijp dat jij een zwerver bent Ik begrijp je hang naar de vrijheid Ook heb ik begrip voor je verre blik Maar niet voor je ongemanierdheid Geef nu je zilveren tong het woord Er is nog iets wat ik weten wou Heb je ooit in je eigen leugens geloofd, In het goud dat je mij op de mouw speldt? Heb je ooit in je eigen leugens geloofd, In het goud dat je mij op de mouw speldt? _____    Verwijzingen. Ook mooi, hier , en hier . Eerder verschenen (iets anders) op stormenderland.nl, hier . De oorwurm in de banier is v

Hank Williams, I Saw the Light (1948) Mijn leven was zinloos, zondig en leeg Tot ik van Jezus weer levenslust kreeg Hij kwam in de nacht, als een bliksemende schicht Prijs de Heer, ik zag het licht Ik zag het licht, ik zag het licht De deur is open, gaat nooit meer dicht Ik ben gelukkig, geen zorgen in zicht Prijs de Heer, ik zag het licht Net als een blinde kloste ik voort Angsten en zorgen gingen maar door Toen gaf de Heer mij ineens weer het gezicht Prijs de Heer, ik zag het licht Ik zag het licht, ik zag het licht De deur is open, gaat nooit meer dicht Ik ben gelukkig, geen zorgen in zicht Prijs de Heer, ik zag het licht Recht was het pad maar ik dwaalde af Leegte en lamheid waren mijn straf Nu dat ik nooit meer voor duisternis zwicht Prijs de Heer, ik zag het licht Ik zag het licht, ik zag het licht De deur is open, gaat nooit meer dicht Ik ben gelukkig, geen zorgen in zicht Prijs de Heer, ik zag het licht _____    Verwijzingen. Als meezinger,

The Jam, That’s Entertainment (1980) Politie, zwaailicht en sirene Een drilboor drilt het open wegdek Een baby huilt, er jankt een zwerfhond Piepende remmen, een felle koplamp Dat is pas leven Glas gaat aan barrels en laarzen stampen Vernielde trein en telefooncel Bekladde deurpost, een krolse kater De lichten uit en een rotschop in je kruis Dat is pas leven Snelle dagen en trage maandag ’t Zeikt van de regen en klote-woensdag Kijk naar het nieuws, hoef niks te eten Een kouwe kutflat en vochtig behang Dat is pas leven In de warme koelte om zes uur wakker De ramen open en je ademt benzine Een bandje oefent op een achterbalkon Tévé kijken en bedenken waar je heen wil Dat is pas leven Wakker met een rotdroom en saffies paffen Je warmen aan een meisje dat stinkt naar odeklonje Een bloedwarme dag en plakkend zwart asfalt Voer eendjes in het park en willen dat je weg was Dat is pas leven Een liefdespaar in middernachtelijk straatrumoer Een liefdespaar zoekt

   Net als het openingsgedicht, Vis is vies , is d’n deze geïnspireerd door de moeilijkheid voor met name Russische oren om het verschil tussen lange en korte klinkers te horen. En in die zin is het dus een plaagversje.    In het Nederlands wel te verstaan. In het Engels heb ik die oorspronkelijke aanleiding moeten loslaten.    En bleef ik over met de wonderlijke omstandigheid dat er zonder bomen geen bos is...    Misschien is het wel een politieke parabel, bedenk ik plotseling.    Het zal toch niet?    Het gedicht is net als de meeste gedichten in de bundel niet bijzonder strak van vorm. Het loopt en vloeit en stroomt en kabbelt en babbelt en bladert en boomt.    Dus de vertaling heeft ook de vrijheid haar eigen koers te kiezen op weg naar het laagste punt, de laatste punt.    Wat is belangrijk? Wat dient behouden te blijven? Het bos en de bomen, zeker. Maar ook de dromen in de plusminusse moraal op het eind?    Ik dacht het niet.    Ik bedoel: voor mij hoeft het niet.    Di

   Een onschuldig kietelspelletje voor de allerkleinsten.    Het Engels is iets uitgelopen ten opzichte van het Nederlands. Ik vrees dat het puur enthousiasme was.    Langer, oké. Als het maar niet flauwer, stommer, slapper, vlakker wordt. Zie de vorige twee blogs, met de waardevolle wenken van Kornej Tsjoekovski.    Valt er nog meer over het gedicht en de zelfvertaling te zeggen?    Iedere taal heeft zulke leuke kietelspelletjes. In het Nederlands is er ‘Komt een muisje aangekropen’ – en is ‘Hansje Pansje Kevertje’ er ook niet een? Het Russisch heeft een bok met horentjes: Daar komt de bok met hoorntjes aan, Hij wil jou prik-prik-prikken gaan: Prik-prik met de hoorntjes, Knip-knip met de oogjes. Wie eet daar zijn pap niet? Wie drinkt daar zijn melk niet? Dan gaat het van prikke-prikke-prik!       (Uit Bij mij op de maan .)    Je kan ze zo gek maken als je wil. De kinderen bedoel ik. Ze geloven álles. Dat is toch heel anders dan volwassenen. Die geloven niks. (Geloven ze

    Wij vervolgen (en besluiten) hieronder de speciaal voor vandaagsvertaalprobleem geschreven aantekeningen van de veelgeplaagde Kornej Tsjoekovski.    Een andere ernstige kwaal die ongeneeslijk voortwoekert in vele vertalers van kinderverzen is bloemrijkheid, omslachtigheid, babbelziekte, spraak-incontinentie. Telkens als ze een alleenstaand, bescheiden woord in het origineel vinden, stapelen ze er tientallen al te vrije en bandeloze woorden op, die het origineel compleet begraven.    Eén verhaal van mij dat ernstig heeft moeten lijden onder deze wrede methode is Krokodil .    In het origineel begint het zo: Zjil da byl Krokodil. On po oelitsam chodil, Papirosy koeril, Po-toeretski govoril.    Wat kan er simpeler zijn dan deze regels? Er was eens een krokodil. Hij liep over straat, rookte sigaretten, sprak Turks. Maar in de Engelse vertaling worden deze luttele regels bedolven onder myriaden parasitaire woorden: Once a haughty Crocodile left his home upon the Nile, To

Wij zijn trots, vereerd, verheugd enzovoort te mogen aankondigen dat de twee komende afleveringen van dit blog gevuld zullen worden door een gastbijdrage van de grote Russische kinderdichter Kornej Tsjoekovski (1882-1969), die speciaal voor vandaagsvertaalprobleem zijn licht zal laten schijnen over het vertalen van kinderpoëzie – met name de zijne – onder de titel ‘Aantekeningen van een veelgeplaagd auteur.’    Een tijd geleden schreef ik Tarakanisjtsje [ Kakkerlakkerste ] – een kinderverhaal. Er wordt onder meer verteld hoe de arme krokodil een pad verslond: Bjednij krokodil Zjaboe proglotil.    [De arme krokodil /Slikte een pad door.]    Het verhaal is nu in het Engels vertaald. De vertaling rept met geen woord over een pad. Dit is de vertaling: The poor crocodile Forgets how to smile.    Zoals je ziet was het niet de krokodil die een pad moest slikken, maar ik. En niet één, maar een stuk of vijf-zes.    Het komt erop neer dat de vertalers dieren in mijn verhaal hebbe

   George Saunders schrijft zijn schrijfcursus aan de hand van zeven Russische verhalen, die hij in bestaande Engelse vertalingen opneemt en bespreekt. Russisch kent hij niet, bekent hij zelf. Hij verlaat zich op de vertalingen en op drie Russische vrienden die hem in het oor fluisteren.     De neus is van Gleb Struve, De zangers van David Magarshack, Aljosja de Pot van Alec Brown, De baas en de werkman van Louise & Aylmer Maude. Tsjechov werd vertaald door Avrahm Yarmolinsky (1890-1975), de echtgenoot van vertaalster Babette Deutsch.     In the Cart begint zo (na de eerste regel dan):    The paved road was dry, a splendid April sun was shedding warmth, but there was still snow in the ditches and in the wood. Winter, evil, dark, long, had ended so recently; spring had arrived suddenly; but neither the warmth nor the languid, transparent woods, warmed by the breath of spring, nor the black flocks flying in the field over huge puddles that were like lakes, nor this marvello

   Voor de nieuwsgierigheid: wat doen de collegae?    Hoe interpreteren die de vertelstem van Tsjechov, halverwege verteller en hoofdpersoon?    Ik heb hier twee karren, vier hartjes en drie stekelbessen voor me.    Komen ze.     Op de kar    ’s Ochtends om half negen reden zij de stad uit.    De landweg was opgedroogd, een heerlijk aprilzonnetje gaf al heel wat warmte, maar in de greppels en in het bos lagen nog plekken sneeuw. De grimmige, lange en donkere winter was ook maar net voorbij, de lente was plotseling ingetreden, maar Marja Wasiljewna die nu in de boerenwagen zat, kon niets nieuws of opmerkelijks ontdekken in het warme weer of de kwijnende bossen, waar je doorheen kon kijken en die door de adem van het voorjaar werden gekoesterd, zij vond niets interessants in de zwarte zwermen vogels die boven de velden scheerden over enorme, op meren lijkende plassen, evenmin zag ze iets in die wonderbaarlijke, peilloos diepe hemel, waar je je wel met uitbundige vreugde in zou wil