VandaagsVertaalProbleem

   Een liedje uit het machtige oeuvre van de veel te vroeg gestorven zelfdestructieve raspende krakende stoere weemoedige bard die zelfs de medeklinkers p en k tot welluidende proporties wist te rekken Vladimir Vysotski (1938-1980).    Het hoort bij Vysotski’s drinkebroedersliederen, de dvorovië , over drinkebroederschap, het zuipen tussen vrienden op de bankjes op de binnenplaats ( dvor ).    Heel Russisch. Heel geestig. Heel mooi.    De eerste strofe komt voor – overigens niet geheel getrouw geciteerd – in Compromis van Dovlatov, waar de dronken fotograaf Zjbankov, op weg naar een Verantwoordelijke Opdracht, het de hele weg in de taxi zingt. Aangezien ik dat boek aan het vertalen ben, heb ik meteen het hele liedje maar meegenomen. Anders blijft die strofe zo in de lucht hangen. En bovendien: godskelere wat een parel!    Russische titel: Ну о чем с тобой говорить, verletterlijkt: Nou waarover met jou te praten. Vladimir Vysotski, Ik praat niet met jou, ik ben wel wijs Ik pra

   Het vreemdste van de vertaling van het Joyce-verhaal Counterparts door de anonymus uit de Tweede Wereldoorlog is de titel, Een avond .    Misschien was Kopieën , of Duplicaten – zoals het verhaal in Dublinezen vertaald is – onduidelijk?    Aangezien het verhaal uit zijn natuurlijke samenhang (de bundel) is gehaald mag je natuurlijk met de titel uitspoken wat je wil. En dan is Een avond in al zijn multitoepasbare nietszeggendheid natuurlijk een geniaal alternatief waarin de lezer zijn hele ziel en zaligheid kan leggen.    Het verhaal is een aaneenschakeling van vernederingen over een kantoorkopiïst die van het oervervelende werk hoofdzakelijk hele erge dorst krijgt, door zijn baas wordt afgebekt, zijn baan waarschijnlijk verliest door een brutaal weerwoord, zijn horloge verpandt om te gaan drinken, in de kroeg een wedstrijd armpjedrukken verliest van een melkmuil, als hij naar huis gaat niet eens dronken is (de grootste vernedering) en thuis van de weeromstuit zijn zoontje er

   Ander woord voor vertaalkritiek, zes letters.    Gezeik.    Kritiek op vertalingen is altijd gezeik.    Zet het maar in het synoniemenwoordenboek onder Vertaalkritiek : afleidend eenzijdig min bekrompen onnozel fantasieloos fade flauw faciel gezeik.    Het gezeik is gediviseerd in drie parten.    Het grootste part is vliegen afvangen, op fouten en foutjes betrappen.    Het tweedegrootste part is zeiken omdat je de oude vertaling gewend was.    Het derdegrootste part is zeiken over dingen die niemand opvallen behalve degene die de teksten woord voor woord vergelijkt en er tot zijn gespeelde verbazing achter komt dat er heeeeel wat anders staat.    Ja, logisch, het is ook heel wat anders.    Daarbij komt dat het altijd makkelijker is om dingen te zien die er wel staan dan dingen die er niet staan.    Dingen die er staan vallen uit de aard der zaak meer op dan dingen die ontbreken.    Dingen die er staan, daar kun je naar wijzen en zeggen: ‘Zo staat het er niet in het origi

   Stop de persen!    Haal de oplage uit de handel!    Verwijder dat blog!    En als dat niet kan: schrijf een naschrift, insereer een lijst met storende miszetsels. Leg uit, voeg toe.    Hoe dan ook.    Vergeet wat ik gezegd heb over de eerste Nederlandse Joyce-vertaler, Theun de Vries.    Want ik heb een tweede eerste Nederlandse Joyce-vertaler gevonden – een anonymus – en als we de titelpagina van het boek mogen geloven is het zelfs de eerste eerste. Want de duizend bladzijden dikke verhalenbundel Oogst der tijden waarin de vertaling staat – van het verhaal Counterparts uit Dubliners – is gedateerd mcmxl, wat in plat Arabisch 1940 is.    De vertalende receptie van Joyce in Nederland is zelfs nog een jaar eerder begonnen dan de 1941 van het verhaal Eveline !    Nu is dateren van boeken die in de Tweede Wereldoorlog zijn uitgegeven niet altijd eenvoudig. Schrijvers en vertalers die niet bij het Letterengilde of bij de Kultuurkamer waren aangesloten – omdat ze Joods waren

   Maar ik zou nog een Hiëronymus-test doen, een vertalers-Turingtest.    Hier volgen vier vertalingen van de derde alinea: een eerste versie van mij, een voorlopig laatste versie van mij, een Google Translate-versie en een DeepL-versie. Nu is de vraag: welke is welke?    Het antwoord staat helemaal onderaan. B said that people move here just so they can tell their friends back home that they’re living in Berlin. B said that people moving here often feel like they’ve dropped several years, that they can extend their youth. 1 B zei dat mensen alleen maar hierheen verhuizen om hun vrienden thuis te kunnen vertellen dat ze in Berlijn wonen. B zei dat mensen die hierheen verhuizen vaak het gevoel hebben dat ze een aantal jaren zijn kwijtgeraakt, dat ze hun jeugd kunnen verlengen. 2 B zegt dat mensen hier alleen komen om hun vrienden thuis te vertellen dat ze in Berlijn wonen. B zegt dat mensen die hier zijn komen wonen zich vaak een paar jaar jonger voelen, alsof ze een stukje aan

   Ook lastig is dat Engelsen vaker de neiging hebben moeilijke woorden te gebruiken van Latijnse oorsprong dan wij. In de volgende alinea komt het woord parallelogram voor, dat de twee machines braaf als parallellogram vertalen maar ik als tapse rechthoek : I have moved to a new city but the moon is following me around. It texts to tell me when it will be out. Through the windows of my flat in Kreuzberg, there is just a parallelogram of sky at the top of the courtyard, only a small space to catch the passing moon on certain clear nights.    Google Translate: Ik ben naar een nieuwe stad verhuisd, maar de maan volgt me overal. Het sms’t om me te vertellen wanneer het uit zal zijn. Door de ramen van mijn flat in Kreuzberg is er slechts een parallellogram van de lucht bovenaan de binnenplaats, slechts een kleine ruimte om de passerende maan op bepaalde heldere nachten te vangen.    DeepL: Ik ben verhuisd naar een nieuwe stad, maar de maan volgt me overal. Ze sms’t me om te zeg

Volgens de immer optimistische Willem in Charlie Hebdo no. 1537 van 5 januari 2022, blz. 13. Wij zitten in Nederland al lang en breed in fase vier...

   Google Translate is hopeloos maar DeepL schijnt beter te zijn. Ik kreeg een klusje en ik dacht, ik ga eens een experiment doen. Het te vertalen boek is in niet al te moeilijk Engels geschreven, stilistisch neutraal en moet het vooral hebben van het larmoyante relaas van een relatie van een wankel op haar psychische benen staande ik-persoon, in wie we best de schrijfster mogen herkennen.    Ik las het en dacht: en als ik dat nu eens door DeepL liet vertalen en mezelf in de rol van redacteur plaats om het na afloop waar nodig op te kalefateren? Scheelt allicht weer kostbare tijd en moeite. Een eerste versie nakijken duurt, schat ik, voor iedere tekst, ongeacht genre of moeilijkheidsgraad, een tiende van de tijd van het vertalen. Dus als ik die eerste versie met nul tijd en moeite kan laten doen, kost het me om na te kijken een tiende daarvan, en een tiende van nul is nul, misschien zelfs minder dan nul!    Helaas, zo ging het niet. Ik kwam erachter dat die verhouding 10 staat tot 1