VandaagsVertaalProbleem

   Ik ken Evi Aarens. Of liever gezegd, zij kent mij. Wij corresponderen. Over de mail.    Ik vraag haar advies. Over Engelse constructies die ik tegenkom en waarvan ik vermoed dat er iets vreemds mee is. Meestal iets fouts. Pleonasmes of dubieuze woordcombinaties die ik bij een alom gevierde ‘bestsellerschrijver’ tegenkom bijvoorbeeld.    Bij wie ik frases lees als ‘the generally accepted consensus’, of ‘violently killed by axe blows on his head’, of ‘friendly fire dropped by their own collegues’. Dingen die pas opvallen als je ze moet vertalen.    Is dat normaal in het Engels, dergelijke afgrijselijke pleonasmes? Kan dat zomaar? Kijken zij daar aan gene zijde van de Doggersbank er anders tegenaan dan wij?    En zij antwoordt. Nee, zegt zij. Die zinsnedes zijn ‘allemaal behoorlijk cringy en toe-bending’ en ‘lachwekkend in hun pleonastische onnozelheid’.    Wat goed om te weten is.  ...

   Hoe meer je vertaalt, hoe meer je met persklaarmakers te maken krijgt, en hoe meer nodeloze ergernis het oplevert. Ergernis die eruit moet, voordat die zich gaat opkroppen en ophopen en kwalijke dampen naar het hoofd opstuwt.    Ik zal in mijn hiernavolgende kleine boutade bijzonder genuanceerd zijn over de beroepsgroep. Ik zeg: wie de schoen past trekke hem aan, ook al denk ik dat die schoen alle persklaarmakers past. Ik zeg uitdrukkelijk niet – hoewel ik er wel over heb gedacht – ‘de enige goede persklaarmaker is een dode persklaarmaker.’ Zover ga ik niet. Ze hoeven alleen het bijltje er maar bij neer te gooien. Hun draailier aan de wilgen te hangen. Hun pen overdwars in te slikken. De enige goede persklaarmaker is een ex-persklaarmaker. Wat ze verder met hun miserabele leven doen is hun zaak.    Ik maak me geen illusies dat het na mijn aanklacht op zal houden met het persklaarversmurfen, het injecteren van dodelijke eenvormigheid in ...

   Yolanda Bloemen werpt in haar nawoord van Charms’ Werken (Van Oorschot, 2019) een raadsel op.    Sterker nog, een raadsel dat ik kan oplossen.    De achtergrond is de volgende.    Kazimir Malevitsj verzamelde in zijn instituut Ginchoek (Leningrads staatsinstituut voor schilderkunstige cultuur) allerlei uit het juiste compromisloze revolutionair-kunstzinnige hout gesneden jongelingen. De dichter Vvedenski was er een van, die zich aan het instituut bezighield met een laboratoriumstudie naar de transrationele klankistische of zaoem -poëzie. Hij ontmoette er in 1926 Charms met wie hij de Oberioe-vereniging voor Reële Kunst oprichtte – en later voor de tijdschriften Sijsje en Egel kindergedichten ging schrijven. Met Malevitsj kon Charms goed opschieten. Charms en Malevitsj staan vereeuwigd op een versie van Het laatste avondmaal uit 1928 van de schilder Pavel Filonov, Malevitsj naast de Christus en Charms (met zijn pet al...

    Tien vogels die de wereld veranderden is alweer het vierde boek van Stephen Moss dat ik vertaal, na Het roodborstje , Het winterkoninkje en De zwaluw .    Moss – hij wordt een ‘bestsellerauteur’ genoemd, maar daar merk ik op mijn royalty-afrekeningen niets van – schrijft over vogels en dat is dan ook het meest interessante eraan. Misschien leidt lezen over vogels uiteindelijk wel tot iets meer empathie met ze en tot een betere bescherming van hun woonomgevingen. Is mijn waanidee.    Moss schrijft journalistiek, in een aaneenrijging van pasklare frases en staande uitdrukkingen. Als vertaler moet je dan ook goed in je clichés zitten.    Zelf doet hij geen onderzoek, hij citeert, vat samen, schrijft over en populariseert. Dat is zijn taak. Een ander mag nazoeken waar hij zijn overschrijfwerk vandaan heeft – ook de bronnen van zijn bronnen. Dat zie je vaker bij historici die zich belezener willen voordoen dan ze zijn: nie...

   Bij Brill verscheen een pil, academisch van opzet en van prijs, waarin je voor minder dan dertig cent per pagina wordt bijgelicht over de geschiedenis van het kinderboek en de kinderfilm in wat kortgeleden nog de voormalige Sovjet-Unie heette.    De Russische kinderpoëzie ontwikkelde zich in de jaren twintig en dertig (van de vorige eeuw, moet je erbij zeggen) tot cultureel werelderfgoed. De Russische Revolutie van 1917 zorgde voor een explosie van talent, van initiatieven en van enorm vrijheidsgevoel. Die vrijheid duurde niet lang, maar lang genoeg voor kinderpoëzie die nog steeds bijna jaarlijks in grote en minder grote oplagen wordt heruitgegeven, en die wordt gekoesterd door Russen van de wieg tot het graf. De wilde jaren zetten een traditie in gang die door het steeds grotere gebrek aan vrijheid niet meer gesmoord kon worden. Het centrale idee erachter was dat kinderliteratuur belangrijk was, dat het voor jong en oud genietbaar moest zijn, en dat h...

Children were impressionable, unspoilt and they believed almost instinctively in the high communist visions of the revolutionaries. That is why after the 1917 Revolution children’s literature took center stage in the Bolshevik reconstruction of the entire human race. The recently published Companion to Soviet Children’s Literature emphasizes the ideological indoctrination, but is deaf to the fun and genius of so many Soviet children's poetry and stories, argues translator Robbert-Jan Henkes.    Once upon a time, there was an Empire and this Empire was cruelly ruled by the Czar and his Ministers. Well, maybe not so much by them, but the rule itself was cruel. There was no freedom. Everything else was in abundant supply, goods and grains and even hunger and backwardness, but freedom there wasn’t any. That was because people were ruling over other people. And that was the cruel thing. There should not be anybody ruling over anybody else. That is just not right. Don’t you...