268 Exterminator 17

   Een probleem dat me al een jaar of drieënveertig bezighoudt. En dat voorkomt in Exterminator 17, het betoverende album van Enki Bilal (tekeningen) en Jean-Pierre Dionnet (tekst) uit 1980.
   Na afloop van de speciale militaire operatie worden alle androïde exterminators als dank voor bewezen diensten geneutraliseerd.
   Alleen een model 17, de laatste exterminator die met cellen van zijn schepper is gemaakt, staat wederop, als zijn stervende schepper hem via mentale teletransportatie zijn ziel stuurt.
   Tot zover niets nieuws onder de zon.
   Behalve dat deze nummer 17 ook dood zal moeten.
   Om hem te doden kunnen geen exterminators worden ingezet, dus wordt een filosofisch-religieus-gnostische sekte in de arm genomen die alles wat materie is naar de verdommenis wil helpen. (Dat dit exemplaar inmiddels een ziel heeft verzwijgen de opdrachtgevers.)

   Die vergeestelijkte materiehaters worden in het Nederlands neomachineeërs genoemd – wat ik altijd raar heb gevonden, neo-machinemensen die het gemunt hebben op machines.
   Moest het niet neomanicheeërs zijn? Naar de werkelijk bestaand hebbende sekte der Manicheeërs, volgelingen van Mani?
   Of was het een grap van de auteur (Dionnet) en/of de tekenaar (Bilal)?
   Eindelijk, onlangs, schafte ik me een Franse Exterminateur 17 aan, een dik boek, want het eerste onnavolgbare en onvervolgbare verhaal werd gecompleteerd door een compleet onvolgbare trilogie, geschreven en getekend door Baranko, La Trilogie d’Ellis. Om de illusie te wekken dat het één verhaal was, werden ook de kleuren van het oorspronkelijke deel verzilvergrijsd, in lijn met de onleesbare vervolgtrilogie.
   En daar staat inderdaad, wat ik al vermoedde: néo-manichéens.

   Neomanicheeërs dus, en geen neomachineeërs.
   Hebben de vertalers het alle zeven keer dat het voorkomt in het album verkeerd gelezen? Hebben zij een grapje willen uithalen? Hebben zij Dionnet willen verbeteren?
   Of kenden ze gewoon het begrip manicheeërs niet en dachten ze dat het een soort minilotten van Kokonera waren, waardoor ze de term straffeloos konden vervangen door iets wat Nederlanders misschien makkelijker uitspreekbaar klonk?
   Ik denk het laatste. De charlatans! (‘Die oplichters!’)

_____
   Verwijzingen. Exterminator 17 werd in 1980 bij Oberon uitgegeven. Het verscheen oorspronkelijk in 1976-1977 in afleveringen in Métal Hurlant en in 1979 in albumvorm bij Les Humanoïdes Associés. Mijn Exterminateur 17, met de Ellis-trilogie, verscheen in 2008 bij Casterman. Een doorlopend bijgewerkt cumulatief register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 241, hier.