VandaagsVertaalProbleem

    De dichter Iemand wil dichter worden Of liever – hij is ’t al Hij rijmt en verst en dicht wat af Stuurt ’t op naar een periodiek Wat gebeurt er? Natuurlijk. Ze drukken er een paar van af. Apetrots natuurlijk, die dichter _____    Deze Komrij- veruglysering verscheen net als de Dante uit de vorige blog in Platforum 64, Ugly poëzie van 30 oktober 1991. Er zijn er die zeggen dat de oorspronkelijke gedichten er danig van opknappen, van deze ugly make-over , en ze hebben gelijk, die die dat zeggen. Volgens de ugly leerstellingen kan van alles ugly poëzie gemaakt worden, ook van niet-ugly poëzie. Ugly herdichten is niet alleen een voldragen, volwaardige, volwassen dichtmethode, maar tevens een altijd onverwachte en tot bijzondere resultaten aanleiding gevende vertaalmethode. Eens wat anders. Het overwegen waard. Alles kan vertaald worden, zelfs Nederlands, wat al regelmatig gebeurt en dan hertaling wordt genoemd. Maar waarom alleen oude werken...

    Inferno Ik zag de schaduwen komen, weeklagend. De Dichter vroeg me, toen hij me zag Met neergeslagen ogen: ‘Waar denk je aan?’ ‘Er is geen groter verdriet dan de herinnering Aan geluk in rampspoedige tijden.’ In de wrede en ellendige menigte bevonden zich Heen en weer rennende mensen, naakt en doodsbang, Zonder hoop op een rustige kuil of heliotroop. Diep boorden zij hun nagels in het jeukende vlees. Daar stond de Meester, een schaduw die bitter Verwijten rondslingerde. Ik sprak tot hem: ‘Wie bent u toch, dat u anderen zo hekelt?’ ‘Ga weg!’ schreeuwde hij, ‘Laat me alleen; Slecht weet jij te vleien op deze ijzige hellingen.’ Voorbij waar de vorst de mensen bevriest Gingen we, en wij bereikten de zwartste afgrond.     Purgatorio Ze zongen met één stem: In exitu Isræal de Ægypto Eentje keek mij strak aan, haren guldenblond, En nobel van gelaat, maar er zat een snee In één van zijn wenkbrauwen. Is hun hoop ijdel? De poortwachter s...

   Goed, Lucky Luke is Vlaams en dat is mooi. The poor lonesome cowboy is eindelijk thuisgekomen. Maar als ik dat zelf ook wil kunnen, mezelf een vertaliaans-vlaamse aanschijn toeëigenen, hoe doe ik dat?    Nederlands leren kun je overal. Maar Vlaams?    ‘A shprakh iz a dialekt mit an armey un flot’ luidt de wijsheid – en dan is Vlaams een taal, dankzij de Belse piotten die onze Leidse studententypen er in 1830 uitgeknikkerd hebben en de onderzeebootjager Raymond van het Groenewoud.    Is een taal met bijna zeven miljoen papschoolsprekers nog wel een dialect te noemen? ’t En sal!    Als ik kijk naar de Vlamen in mijn kast zijn dat er allereerst heel weinig. En soms schrijven ze nauwelijk Vlaams – of Vlaams-Brabants-Limburgs-Zuidnederlands van onder de rivieren, beter genoemd ‘Groot-Brabants’ maar dat ik voor het gemak dan maar ‘Vlaams’ heet – in tegenstelling tot het Zuid-Belgische Frans van de Walingen. ...

   Vertalen lijkt verdacht veel op schrijven. Zelf schrijven bedoel uit. Schrijven uit het eigen hoofd in plaats van uit andermans hoofd. Of in andermans hoofd. Of uit in andermans hoofd. In de zin van: er eens helemaal uit in andermans hoofd. Vooral fijn als je niet wil of kan of mag reizen.    Het lijkt misschien of schrijven het rijk van de vrijheid is en vertalen het gevang van de dwang. Dat schrijven inspiratie is en vertalen transpiratie. Dat schrijvers de lusten hebben en vertalers de lasten. Dat het eigenlijk veel makkelijker is om iets te verzinnen dan om iets te vertalen. Veel makkelijker om iets zomaar op het papier te kwakken dan om het fideel en getrouwelijk en volgens de regelen der kunst om te zetten in een vreemde maar zo bekend voorkomende taal.    Het lijkt dus misschien dat schrijven makkelijk is en vertalen moeilijk. Vooral als er bij het vertalen weer culturele connotatie in zee dreigt te verdwijnen. Als er liedjes vert...

   Stof en storm zijn gaan liggen, het ‘slechtste boek aller tijden’ heeft een triomferende intocht gehouden in Nederlandse vertaling. De dorbeckende ende droogstoppelende dorknopers begrepen er niets van. Maar daarvoor hadden ze ook moeten kunnen lezen. En ergens plezier in kunnen hebben.    Hieronder de verzamelde persstemmen. _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____     Verwijzingen. Van boven naar onder en van vroeg naar laat: Trouw (21.3), Dagblad van Limburg (22.3), NRC-Handelsblad (30.3), Het Parool (1.4), Boekenkrant (4.23), Argus (13.4), Het Laatste Nieuws (20.4), Onze Taal (nr 3, 5.23) en De Volkskrant (27.5). Nakomertje, al wat welwillender: Tzum (27.6).

   O tempora! Mutantur, et nos mutamur in illis. Er komen nooit andere tijden, maar kwamen deden ze.     Kut en klote zal je met een lampje moeten zoeken in boeken van vroeger, maar nu! Ook op de ouderwetse tv (wie weet nog wat het is) zijn ze allang geen taboe meer.    Ja, kun je je afvragen, zijn het nog wel krachttermen?    Vallen ze nog wel onder onwelvoeglijkheden?    Op een dag word je wakker, het weer is kut en dat je eruit moet is klote.    En daar zit geen woord provocatie bij.    Langzaam, heel langzaam beginnen deze doodgewone onschuldige aandoenlijke want altijd gemeende woorden ook door te dringen in Vertalië. Of misschien moet ik zeggen in Klassieker-Vertalië, Oud-Vertalië. Want in Hedendaags-Vertalië kunnen die woorden natuurlijk ongestraft gebruikt worden als equivalent van net zo ongekuiste taal in het origineel, waar ze in emotionele lading dan nog tekort z...

_____ _____ Verwijzingen. 2 трамвая werd geschreven in 1924-1925. Volgens velen (volwassenen, niet kinderen) bevat dit verhaal op een esopische manier (dat wil zeggen sterk omschrijvend en voor de censor verborgen) verwijzingen naar Mandelstams dichtervriend Nikolaj Goemiljov (echtgenoot van Anna Achmatova), die op vierendertigjarige leeftijd op 26 augustus 1921 door het sovjetregime was omgebracht – en dan met name naar Goemiljovs zestigregelige gedicht Verdwaalde tram (Заблудившийся трамвай) uit 1920 en vlak voor zijn dood gepubliceerd. In dat gedicht springt Goemiljov op een voortrazende tram die dan bij klaar daglicht met een spoor van vuur achter zich drie bruggen oversteekt, over de Neva, de Nijl en de Seine. Waar is hij? India? Beiroet? Hij ziet een markt waar ze in plaats van kool afgehakte hoofden verkopen met groen oplichtende ogen en hij weet dat zijn bebloede hoofd er ook bij ligt... Hij roept uit – zoals bij Mandelstam ‘Bestuurder, kom! Snel naar hem toe’ – ‘S...

INGEZONDEN MEDEDELING _____ Verwijzingen. Dichter en kunstenaar onbekend. Mosselprom: Sovjet-handelshuis, afkorting van Moskouse Provinciale Unie van Landbouwbedrijven ter Verwerking van Levensmiddelen, bekend van Majakovski’s reclameversje ‘Voor alles kom – naar Mosselprom’ (‘Нигде кроме как в Моссельпроме’, letterlijk ‘Nergens zoals bij Mosselprom’). GOeM is de afkorting voor Hoofdwarenhuis (ofwel Voornaamste Universele Winkel). Waar de advertentie vandaan komt weet ik niet, ik heb hem geplukt van het togdazine, hier . De bekendste tabakverkoopster (met rood kapje) is Zina uit de stomme film Het papirossameisje van Mosselprom uit 1924, zie hier op wikipedia in het Engels (met link naar de film, hier , must see!) en hier in het Russisch. Hieronder de Russische advertentie.

   Ik was op zoek naar Esther. Esther, het meisje van tien van Riad Sattouf, van wie ik zojuist L’Arabe du futur had ontdekt, toen ik terloops in de Charlie Hebdo te weten kwam dat hij ook ooit deel had uitgemaakt van het illustere blad waar de geslachtsdelen je zo om de oren vliegen dat je er immuun voor wordt en je inmiddels met een lantaarntje moet zoeken naar een grap die niet politiek is, dat wil zeggen naar een grap tout court . Eén vond ik er in een jaar tijd, na de eerste lockdown, toen alles weer ging lopen en rijden. Plaatje: accordeonist met hangend gezicht in de metro met exemplaren van de mutant die forens heet om zich heen. Accordeonist vraagt: ‘Waar waren we gebleven?’ Ook de tekenares Coco waagde zich wel eens buiten de politiek, wat altijd een verademing was, maar na haar schitterende doodenge blauwegolvenboek Dessiner encore over de aanslagen van 2015 (zij was degene die de deur van de brandtrap voor de moordenaars opendeed) vertrok ze bij de Charlie...