VandaagsVertaalProbleem

Volgens de door Raymond Queneau ontwikkelde permutatieve methode. Hij schreef tien sonnetten waarvan alle regels in elke willekeurige volgorde konden worden geschikt, waarbij hij uitkwam op cent mille milliards de poèmes , honderdduizend miljard gedichten.    Ik heb acht regels, en geen tien sonnetten, maar als ik daar complete zinnen van maak, en me beperk tot twee rijmparen, -ist en -aren, kan ik dezelfde truc uithalen. Nacht, trottoir, drogist, lantaren Licht, dat geel over de tegels pist Leef nog twintig-dertig jaren Niets verandert — kille mist Je moet wéér – en niets te maren Ook al lig je in je kist Wederom dit wedervaren Nacht, lantaarn, trottoir, drogist    Acht regels in alle mogelijke volgorden gepermuteerd maakt 8! ofwel acht absoluut, dat is veertigduizenddriehonderdtwintig verschillende gedichten. Een willekeurig gepermuteerd voorbeeld: Je moet wéér – en niets te maren Nacht, trottoir, drogist, lantaren Ook al lig je in je ki...

[Dit stuk verscheen eerder in het online magazine van het Lewis Carroll Genootschap, de Phlizz , hier .] _____ Wat denken de Carrollianen eigenlijk van The Wasp in a Wig ? Is het echt of is het vals?    Ik heb hier de door Martin Gardner uitgebreid geannoteerde uitgave, met in facsimile de proefstroken van de verloren gewaande episode en de brief van Tenniel van 1 juni 1870 waarin hij schrijft dat het wespenhoofdstuk hem geen enkele belangstelling inboezemt en aan Carroll voorstelt het te schrappen.    De brief van Tenniel werd voor het eerst facsimile weergegeven in de eerste biografie van Carroll, geschreven door zijn neef S. Collingwood Dodgson uit 1898, meteen in het jaar van Carrolls overlijden. Collingwood citeert verder uit een andere brief waarin Tenniel schrijft dat ‘een wesp in een pruik geheel boven de middelen der kunst gaat’ – ‘is altogether beyond the appliance of art’. Collingwood vermoedt naar aanleiding van de pruik dat de wesp een re...

[Dit vraaggesprek verscheen eerder, op 25 juli, op de Filter website, hier .] _____ Robbert-Jan Henkes is genomineerd voor de FVP [Filter Vertaalprijs] voor kinder- en jeugdboeken 2024 met zijn vertaling Bethany en het Beest. De terugkeer van het Beest.  van de Welshe auteur Jack Meggitt-Phillips. Alle interviews met de genomineerde vertalers worden verzameld op de website van het ILFU (Internationaal Literatuur Festival Utrecht). De prijzen worden uitgereikt tijdens het ILFU-festival, op 1 oktober. Wat was het leukste aan het vertalen van deze serie?    Het is niet de eerste serie die ik vertaal, eerder vertaalde ik voor Hoogland en Van Klaveren vijf delen (plus kerstgeschenk) van de volstrekt van de pot gerukte avonturen van Meneer Gum, geschreven door Andy Stanton, die zich afspelen in het stadje Lamonic Bibber, in het Nederlands Braaxsel-Binnen – dit om een indruk te geven van de woeste woordspelige taal. De Bethany-serie wemelt ook van de taalgrappen en ging (e...

   Het eerste probleem duikt op in de titel: ‘Delina’s Bethrothal to Lord Gifford’. Is betrothal expres verkeerd gespeld, omdat er throat of throttle in zou zitten? Tinternet leert me dat het een redelijk vaak voorkomende verschrijving is, ja dat het misschien ooit ook best kon. Terzijde: heerlijk onnozel zijn de wijsneuzen die tegenwoordig overal ‘sic’ bij zetten als ze in een citaat een woord tegenkomen dat inmiddels volgens het Groene Boekje anders gespeld wordt. Ik zou in elk geval eerst moeten kijken of het ook als Bethrothal in de eerste uitgave van Delina Delaney staat.    Ook hier fraaie anakoloeten: When, however, within a few paces of entering the Castle, the same voice was heard remark through the open window, “It is evident, Nora”—Nora O’Connor was the name of one of the housemaids—“that Lady Gifford is absent when her son takes such low-bred liberties by bringing here that fisherman’s daughter.” Hoewel het bij nadere bestudering geen...

In hoofdstuk V komt eindelijk de Tegenstreefster tevoorschijn, die er alles aan zal doen om de sprookjesachtige idylle tussen Delina en Lord te ontregelen, vergiftigen en verwoesten. Door het ietwat gewrochte en even bloem- als feromoonrijke proza weet de schrijfster haar zelfs bijna tussen neus en lippen door te introduceren, al blijft het een amandeske, dat wil zeggen met de beste wil van de wereld niet helemaal te doorgronden evocatie. Lady Mattie Maynard – want zo heet ze – wordt voorgesteld terwijl zijne Lordship zijne Delina alweer opwacht, ditmaal achter een oude beukeboom, dichtbevolkt met blad ( an old beech thickly populated with leaves ), met een gezicht dat straalt van onschuldige onschuld ( innocent innocence – zie je wel dat je alles met taal kan doen?). En terwijl zij hun hunkerende handen ineenslaan worden zij gadegeslagen (vanonder een immense goudenregen) door de priemende blik van een rivaliserende, rebelse relatie van modieus misnoegen ( a rivalling, rebellious re...

[Dit stuk verscheen eerder in het online-magazine van het Lewis Carroll Genootschap, de Phlizz , hier . Het is hier licht aangepast.] _____ Dat Alice door een konijnenhol naar beneden tuimelt langs planken en planken en schappen en schappen vol spullen en zelfs heel langzaam weet te vallen, dat het onder de grond licht genoeg is om de prachtigste tuin te laten bloeien – dat accepteren we allemaal zonder verpinken. Ook voor pratende konijnen in jacquet en met een zakhorloge en een hoofdpersoon met een nek van een kilometer lang draait ons voorstellingvermogen zijn hand niet om. Kletsgrage bloemen, onuitstaanbaar klierige eieren, een snurkende koning die jou droomt – kan allemaal. Toch zijn er ook dingen die met de beste wil van de wereld in de twee Alice-boeken niet kunnen, omdat ze tegen de logica ingaan of het verhaal tegenspreken. Je leest er als lezer zo overheen, maar als vertaler zit je als je ze tegenkomt met de handen in het haar. Hier een kleine lijst met zestien dingen die...

Meer vakantielezen met Brian Ó Nuállain, alias Myles na Gopaleen alias Flann O’Brien, het verhaal Two in One uit 1954. _____ Twee in één Het verhaal dat ik te vertellen heb is vreemd, misschien ongelooflijk. Ik zal het zo eenvoudig mogelijk trachten uiteen te zetten. Ik verwacht niet gestoord te worden in mijn literaire arbeid, want ik schrijf dit in de dodencel.    Laten we zeggen dat ik Murphy heet. Het ongebruikelijke geval waardoor ik hier terecht ben gekomen betreft mijn betrekkingen met een man die we Kelly zullen noemen. Allebei waren we taxidermist.    Ik zal hier niet uitweiden over wat een taxidermist is. Het woord is lelijk en ontoereikend. De leek hoort er niet aan af dat een zodanig werkzame de kwaliteiten in zich moet verenigen van zoöloog, preparateur, scheikundige, beeldhouwer, schilder en timmerman. Wie kan het zo iemand kwalijk nemen als hij af en toe enig temperament toont, zoals ik?    Toch moet ik vooraf een paar...

Vakantielezen! Het verhaal van Vale Peet uit 1933, een voorstudie van het magistrale An béal bocht ( The poor mouth , De berooide bek zou ik het vertalen), van Brian Ó Nualláin, geschreven in het Gaelic, en in het Engels vertaald door Jack Fennell ( Aistear Pheadair Dhuibh , The Tale of Black Peter , in The Short Fiction of Flann O’Brien , Dalkey Archive Press, 2013). Het verhaal Donabate is te lezen in blog 358, hier . _____ Het verhaal van Vale Peet Vale Peet werd geboren in een kleine witte hoeve midden in het Veen tussen de bergen en de zee; het soort hoeve dat je zou zien als je de op de terugweg bent van Hondsveld in de richting van Kloof-van-de-Kat – een schattig witgekalkt huisje dat het zich in z’n eentje gemakkelijk heeft gemaakt in het midden van het dal. Natuurlijk is er geen dal in Hondsveld en ook niet in Zwendelaarsrug of in Kruispad of in Vijf Ganzen; er is daar niets als Veen. Niettemin was dit het soort huis dat een was- en rasechte Ier altijd ziet in een be...

Over wien gesproken, er verscheen een aardige bespreking van Het Dalkey-archief in de NRC van 19 juli, waarin iets meer gedaan werd dan het nawoord en wikipedia navertellen en die met een eigen mening larderen. Hulde.    Daaronder een iets eerdere en iets kortere bespreking van Laurent de Maertelaer in de Humo van 25 mei. _____    Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier . Ziedaar onder O’Brien, Flann.