416 Nacht, trottoir – 40.320 maal

Volgens de door Raymond Queneau ontwikkelde permutatieve methode. Hij schreef tien sonnetten waarvan alle regels in elke willekeurige volgorde konden worden geschikt, waarbij hij uitkwam op cent mille milliards de poèmes, honderdduizend miljard gedichten.
   Ik heb acht regels, en geen tien sonnetten, maar als ik daar complete zinnen van maak, en me beperk tot twee rijmparen, -ist en -aren, kan ik dezelfde truc uithalen.

Nacht, trottoir, drogist, lantaren
Licht, dat geel over de tegels pist
Leef nog twintig-dertig jaren
Niets verandert — kille mist

Je moet wéér – en niets te maren
Ook al lig je in je kist
Wederom dit wedervaren
Nacht, lantaarn, trottoir, drogist

   Acht regels in alle mogelijke volgorden gepermuteerd maakt 8! ofwel acht absoluut, dat is veertigduizenddriehonderdtwintig verschillende gedichten. Een willekeurig gepermuteerd voorbeeld:

Je moet wéér – en niets te maren
Nacht, trottoir, drogist, lantaren
Ook al lig je in je kist
Wederom dit wedervaren

Nacht, lantaarn, trottoir, drogist
Licht, dat geel over de tegels pist
Leef nog twintig-dertig jaren
Niets verandert — kille mist

Nu ze nog uitschrijven en in een boek zetten. Overigens heeft Queneau dat ook nooit gedaan. Hij en ook de Duitse uitgave deden het met reepjes papier waarop telkens één regel stond, zoals (nauwelijks) te zien is op onderstaande illustraties, gescand uit Raymond Queneau, Hunderttausend Milliarden Gedichte (100.000.000.000.000 Gedichte), vertaling Ludwig Harig, Zweitaunsendeins, 1984.
_____

   Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier.

Reacties

Een reactie posten

met onder meer de afgelopen tijd

160 Vintage Vondel

Afbeelding
   Er wordt wat afhertaald.    Eline Veere, Woutertje Pieterse, Saartje Burgerhart.    En neen, dat zijn niet de namen der hertalers.    Dat zijn de namen der boekwerken.    De pieken, de klassieken der Nederlandsche literatuur.    Die niet meer geleezen worden, zo is de vreesch.    Aengesien se curieus ghespelt syn, en non-usansueel woortgebruyk besighen.    Geen koortjen, met of zonder een carillon van bellekens, meder aan vast te knoopen. Segtmen.    En die men is dan vooral de men die het juist wel kan genieten, de neder- en andersoortige landici.    Die voor anderen dochgten – ende sy dochgten: set die dingen over in modern hedendagiaans. Dan zal de lezersschaer toestromen en sy sal juichen en sich vermeien en voller vreugt rond de hervonden boekwerken de ruttiaanse polonaise reidansen. Panta kala lian!    Sulckx was hun selfgeseghde noobel streven.    Hun brillante idé.    Doch.    Welck een aberratie!    Welck een jammerlyke dwalingh!    Welck een abusievelijke w
Meer lezen

417 Domkoppen

Afbeelding
   Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst, en daarom kunnen de ambities van de nieuwe generaties niet groot genoeg zijn. ‘Wees realistisch, eis het onmogelijke,’ heb ik altijd een mooie wijze uitspraak gevonden. Maar dan zijn er altijd mensen – stakkerig wijze volwassenen, maar ook wel eens al te brave leeftijdgenoten – die onder ‘realistisch’ verstaan doen wat je ouders al deden en de beproefde gulden middenweg naar de afgrond bewandelen.    Domkoppen zijn een dankbaar onderwerp voor verhalen en gedichten. Je moet best slim zijn om iets doms te bedenken, en de verzamelde verhalen die er over dergelijke visionaire sufferds zijn gemaakt, lezen hier en daar als Wittgensteiniaanse filosofie. Ik heb hier bijvoorbeeld The Book of Noodles , ondertiteld Stories of Simpletons; or Fools and their Follies , samengesteld door W.A. Clouston uit 1888, en twee recentere verzamelingen van Carl Withers, I Saw a Rocket Walk a Mile, Nonsense Tales, Chants and Songs from Many Lands uit 1965 en A World
Meer lezen

414 Genomineerd

Afbeelding
[Dit vraaggesprek verscheen eerder, op 25 juli, op de Filter website, hier .] _____ Robbert-Jan Henkes is genomineerd voor de FVP [Filter Vertaalprijs] voor kinder- en jeugdboeken 2024 met zijn vertaling Bethany en het Beest. De terugkeer van het Beest.  van de Welshe auteur Jack Meggitt-Phillips. Alle interviews met de genomineerde vertalers worden verzameld op de website van het ILFU (Internationaal Literatuur Festival Utrecht). De prijzen worden uitgereikt tijdens het ILFU-festival, op 1 oktober. Wat was het leukste aan het vertalen van deze serie?    Het is niet de eerste serie die ik vertaal, eerder vertaalde ik voor Hoogland en Van Klaveren vijf delen (plus kerstgeschenk) van de volstrekt van de pot gerukte avonturen van Meneer Gum, geschreven door Andy Stanton, die zich afspelen in het stadje Lamonic Bibber, in het Nederlands Braaxsel-Binnen – dit om een indruk te geven van de woeste woordspelige taal. De Bethany-serie wemelt ook van de taalgrappen en ging (eerst) over een
Meer lezen

415 Het Pruikement van de Wesp

Afbeelding
[Dit stuk verscheen eerder in het online magazine van het Lewis Carroll Genootschap, de Phlizz , hier .] _____ Wat denken de Carrollianen eigenlijk van The Wasp in a Wig ? Is het echt of is het vals?    Ik heb hier de door Martin Gardner uitgebreid geannoteerde uitgave, met in facsimile de proefstroken van de verloren gewaande episode en de brief van Tenniel van 1 juni 1870 waarin hij schrijft dat het wespenhoofdstuk hem geen enkele belangstelling inboezemt en aan Carroll voorstelt het te schrappen.    De brief van Tenniel werd voor het eerst facsimile weergegeven in de eerste biografie van Carroll, geschreven door zijn neef S. Collingwood Dodgson uit 1898, meteen in het jaar van Carrolls overlijden. Collingwood citeert verder uit een andere brief waarin Tenniel schrijft dat ‘een wesp in een pruik geheel boven de middelen der kunst gaat’ – ‘is altogether beyond the appliance of art’. Collingwood vermoedt naar aanleiding van de pruik dat de wesp een rechter of advocaat geweest moe
Meer lezen

413 Enige vertaalproblemen in hoofdstuk V

Afbeelding
   Het eerste probleem duikt op in de titel: ‘Delina’s Bethrothal to Lord Gifford’. Is betrothal expres verkeerd gespeld, omdat er throat of throttle in zou zitten? Tinternet leert me dat het een redelijk vaak voorkomende verschrijving is, ja dat het misschien ooit ook best kon. Terzijde: heerlijk onnozel zijn de wijsneuzen die tegenwoordig overal ‘sic’ bij zetten als ze in een citaat een woord tegenkomen dat inmiddels volgens het Groene Boekje anders gespeld wordt. Ik zou in elk geval eerst moeten kijken of het ook als Bethrothal in de eerste uitgave van Delina Delaney staat.    Ook hier fraaie anakoloeten: When, however, within a few paces of entering the Castle, the same voice was heard remark through the open window, “It is evident, Nora”—Nora O’Connor was the name of one of the housemaids—“that Lady Gifford is absent when her son takes such low-bred liberties by bringing here that fisherman’s daughter.” Hoewel het bij nadere bestudering geen anakoloet hoeft te zijn, omd
Meer lezen

418 Kindermenu

Afbeelding
   Letterlijk is vaak het leukst. Figuurlijk is een doordenkertje: immers je neemt het niet letterlijk. Het letterlijk nemen van woorden en zinnen is een van de belangrijkste drijvende krachten uit de stripreeks over Baron van Tast tot Zeveren van Jan van Haasteren. (Vandaar ook dat een hele reeks scenaristen verantwoordelijk kan zijn voor de teksten van de verhalen.) Als de Baron een auto gaat kopen is een Lelijke Eend een eend, een Volkswagen Kever een kever en een Opel Kadet een kadet, waarna hij de showroom uitrent en besluit de bus te pakken – een bus doppertjes. Als de Baron mensen verwenst volgen ze zijn verwensing op: een flapdrol wordt er een, een uilskuiken, en snotaap en een klootzak ook. Als hij een brand meldt door op een brandmelder te drukken, vliegt zijn hand in brand: bij de drogist (die juist vlooien stampt voor vlooienpoeder) krijgt hij brandzalf die zijn hand nog meer verbrandt, en als hij vervolgens op de scooter stapt en zijn valhelm opzet, blijft hij maar valle
Meer lezen

420 Vroeger was ik oud en groot

Afbeelding
Er was eens een man die was stapelgek Die sprong op een dag in de la bestek, Maar de la kon hem niet dragen, Toen sprong hij in de zandkruiwagen, Maar de wagen viel in ’t vuur, Toen sprong hij in de koeienschuur, Maar de koe sloeg met haar staart, Toen sprong hij in de appeltaart, Maar de taart smaakte niet fijn, Toen sprong hij op het dorpsplein, Maar de plein lag vol met stenen, Toen brak hij allebei zijn benen.    — is mijn vertaling in En weg was haar neus (op blz. 149) van het onzinstapeldoorgeefleugenrijm dat begint met There was a man, he went mad .    In de Engelse folklore zijn er van die rijmen meer – is mijn indruk, ik ga af op de 888 nursery rhymes die de Opies hebben opgenomen in hun standaard Oxford Nursery Rhyme Book – dan in het Nederlands, waar ze in Van Vlotens niet vol te prijzen Baker- en kinderrijmen nauwelijks voorkomen. Je hebt (in de sectie Verhalen en liedjes ) het klassieke stapelverhaal over het varken dat niet wilde lopen en de hond gevraa
Meer lezen

419 Varen in een zeef

Afbeelding
                  Ze voeren ter zee in een Zeef, jawel,                         In een Zeef voeren ze ter zee.    Edward Lear schreef al over Jumblies die varen in een zeef – Haspels in het Nederlands van Wim Tigges ( Babbels en krabbels van Edward Lear , 1978 – hierboven Lears tekening van het voorval) – en natuurlijk zijn er nog veel meer dingen die niet kunnen op de wereld. Kinderen hebben een onvoorstelbaar groot voorstellingvermogen en voor het onmogelijke draaien ze hun hand niet om. Als je zegt dat de koeien in de herfst naar het zuiden vliegen, zien ze dat zo voor zich, als je ze zegt dat je bomen kan omblazen geloven ze dat graag, en ze geloven het zelfs als je zegt dat je geen mens bent maar eigenlijk een leeuw. Ze weten donders goed dat het niet kan, maar het is leuk en spannend als het wel kan, en daarom kan het. Of liever gezegd: het kan niet, maar het is.    Ik wil maar zeggen: de realiteit van kinderen is potentieel veel rijker dan de wildste fantasie van grote mens
Meer lezen

412 Delina Delaney, hoofdstuk V

Afbeelding
In hoofdstuk V komt eindelijk de Tegenstreefster tevoorschijn, die er alles aan zal doen om de sprookjesachtige idylle tussen Delina en Lord te ontregelen, vergiftigen en verwoesten. Door het ietwat gewrochte en even bloem- als feromoonrijke proza weet de schrijfster haar zelfs bijna tussen neus en lippen door te introduceren, al blijft het een amandeske, dat wil zeggen met de beste wil van de wereld niet helemaal te doorgronden evocatie. Lady Mattie Maynard – want zo heet ze – wordt voorgesteld terwijl zijne Lordship zijne Delina alweer opwacht, ditmaal achter een oude beukeboom, dichtbevolkt met blad ( an old beech thickly populated with leaves ), met een gezicht dat straalt van onschuldige onschuld ( innocent innocence – zie je wel dat je alles met taal kan doen?). En terwijl zij hun hunkerende handen ineenslaan worden zij gadegeslagen (vanonder een immense goudenregen) door de priemende blik van een rivaliserende, rebelse relatie van modieus misnoegen ( a rivalling, rebellious re
Meer lezen