VandaagsVertaalProbleem

   Terugkoppelend van Agnia Barto’s Beertje , een lief kapot beertje heb ik altijd een mooi idee gevonden, en toen in mijn hoofd opeens Rekje langskwam, was ik daar heel blij mee.    Alleen is Rekje geen lief beertje maar een beetje een vervelend beertje, omdat Rekje het beertje was van een heel vervelend meisje. En zo baasje zo speelgoedbeest. Een onaangename hoofdpersoon, een rotzak als held, dat zie je niet zo vaak. ( Iznogoedh is er een.) Het gedicht bewijst dat niet alleen huis- maar ook pluche speelgoeddieren heel erg op hun baasjes gaan lijken. Jonkbeer Fietsenrek van Basisschool De Bergerhof oftewel Rekje           1 Rekje ging uit wandelen, in z’n eentje in het bos. Rekje hinkelde een beetje, want zijn ene been zat los. Daarom liep hij niet zo vlug, maar altijd kwam hij toch weer terug, met paddestoelen in zijn mandje, en een bloempje in zijn pet, en dan gaf ik hem een handje: ‘Dank...

   Het eerste gedichtje van Agnia Barto’s magistrale cyclus Speeltjes uit 1936 gaat over een beertje met een kapotte poot. Letterlijk staat er, in het klassieke aabb-rijmschema in de klassieke trochee: Beertje was op de grond gevallen, Beertjes ene poot was stuk. Maar ik gooi hem toch niet weg, Want hij is lief.    Vooral de laatste regel is heel mooi en lief in het Russisch: Potamóé-stjo ón charósjie, waarbij je de korte o van charosjie – lief, braaf, goed, fijn – heel lang en kinderlijk en liefkozend kan oprekken, charoooooosjie.    Simpel is het moeilijkst. De woorden en regels moeten wel leven en echt zijn. Wat in de Progres-vertaling Beertje Brom van Roel Pieters uit 1972 niet het geval is. Behalve het rijmschema in Beertje Brom (abab), het niet heel kinderlijke woord bevallen , de rijmdwang van verkreukt , is met name de vierde regel een afknapper, door het woordje leuk , en de verkeerde scansie: de klemtoon ligt op maar ...

_____ [wat voorafging: Bij vertalen horen, in de woorden van legendarische tovenaar-vertaler Pé Hawinkels, ‘bepaalde vormen van enthousiasme’ waardoor je wel eens van de letter afwijkt om de geest te vangen. Is Infinite Jest van zulk hout gesneden dat het ongrammaticale woorden duldt en zelfs aanmoedigt, in vertaling?] _____    Ik waag het erop, het woord vandaags onderbrengen in Eindeloos vertier – zoals het nu gaat heten, het denken over de titel heeft me zo’n half jaar gekost, en het is niet mijn eerste keus, wat het nu geworden is, Eindeloos vertier , ik was zelf uiteindelijk uitgekomen op Grenzeloze grol , wat de uitgever, denk ik, toch niet serieus genoeg vond, alsof ik het boek niet ernstig nam en het boek niet ernstig genomen hoefde te worden – wat natuurlijk helemaal de bedoeling niet was van die titel, het is een mooie alliteratie ten eerste, die Infinite Jest ook is, als je Jest met een hoofdletter I schrijft zoals dan kon in tijden van weleer en va...

_____ [wat voorafging: wat pardoes betreft deliverde ik, maar nu de vraag: heb ik ook de bijvoegelijke naamwoorden vandaags of gisterens kunnen inzetten in een vertaling?] _____    Ik ben nu bezig met Infinite Jest van David Foster Wallace, dat in het Engels een boekwerk van een dikbedrukte elfhonderdplus pagina’s is, dus je hebt ruimte genoeg om hier en daar een geintje uit te halen. En als je zo bezig bent met vertalen, kilometers maken, ben je ook vooral bezig met de toon volgen, de toon in jouw oren, David Foster Wallace zoals ik hem uit zijn werk ruik, om met Felix Timmermans te spreken. Het is ook een kwestie van je laten meeslepen, het vertalen, van enthousiasme, van een zekere flow, het gevoel voor de tekst dat je krijgt als je die door en door kent, wat Pé Hawinkels al zei toen hem verweten werd dat hij twee woordjes aan zijn vertaling van Der Zauberberg had toegevoegd, die er niet bij Thomas Mann stonden.    Ik pak de betreffende Revis...

[Wat voorafging. Heb ik in mijn vertalingen kunnen pardoezen en vandaagsen en gisterensen , zoals ik in mijn eerste blog stoer aankondigde? Heb ik met andere woorden gedeliverd ? Heb ik gedaan wat ik zei?] _____    Een terechte vraag. Al moet je dat pardoes en vandaags en gisterens natuurlijk ook figuurlijk opvatten: het is duidelijk dat hier alle buitenissige woorden worden bedoeld. (Ja, lul je er maar uit.)    Wat pardoes betreft kan ik zeggen dat ik het woord inderdaad heb gebruikt, ook waar opeens en plotseling gebruikt hadden kunnen worden. Meerdere keren zelfs, sinds mijn belofte.    In de roman Compromis van Sergej Dovlatov schrijft de verteller-journalist een stukje voor de krant over de schimmige (zoals blijkt) kapitein Rudi, en daar staat dan, op blz 110 van Omtrekkende bewegingen : ‘Het stuk begon zo: “– De boss is het alleen om de winst te doen, – beklaagde de kapitein zich. – Twintig keer heb ik hem gezegd de cil...

   Dit blog, VandaagsVertaalProbleem, begon midden in de covid-tijd, in de lockdown, toen ze in New Dehli eindelijk weer de Himalaya konden zien, en toen het zó stil en zó rustig was overal, geen verkeer, geen gemotoriseerd lawaai, geen vliegtuigen, niks, en toen we dachten: als dit voorbij is gaan we zorgen dat het hierna veel stiller en rustiger en schoner wordt dan hiervoor.    Het Letterenfonds had toen een initiatief dat je subsidie kon krijgen, een geldbedrag van een coole 2500 euri ter herstel van de band met het publiek, bij ontstentenis van live-optredens en sowieso omdat gans het raderwerk stil stond, hoe je dat zelf maar wilde invullen, om de kosten te dekken, wat die kosten dan ook waren, cursussen, aanschaf van hoogwaardige Sennheiser microfoons, broodjes, limonade, gevulde koeken, vliegdekschepen zolang de geldvoorrad strekt, wat dan ook. Vlogs, blogs, allerlei internautaire initiatieven werden aangemoedigd. Ik had eerst het idee om ter hers...