VandaagsVertaalProbleem

   Hier begon het allemaal mee. Misschien had het ook hierbij moeten blijven. Maar dan had je geen onwaarschijnlijk sterk slotgedicht waarmee het zestiental afsluit en dat hier als volgende de blogrevue zal passeren. Het was een ouderwets geval van genoeg of te veel.    Samenvattend. Bij deze zeg maar gerust cyclus, deze grafkrans.    Drijfveren: Struwwelpeter, Struwwelpetriaden.    Motieven: Als het maar onwaarschijnlijk slecht afloopt.    Vormeisen, prosodisch: Rijm, ritme.    Vormeisen, inhoudelijk: Actie, Dialoog, Flauwekul.    Architectuur: kaartenhuis, raamvertelling, uitgewalst goederaadgedicht.    Genre: prose en poèmes.    Doel: voorlezen, lezen.    Eindoordeel: de tijd zal het leren, maar ik zou het graag in een boek zien. Verstop je niet in een tomaat De hele dag door hoorde je roepen: ‘Doortje, waar ben je?’ ‘Do...

   De kracht van de herhaling, zeg ik. Wat zeg je? De kracht van de herhaling, zeg ik. En de kracht van het hypnotische, de muziek, het brooddronken woorddronkene. Ik heb een boontje voor dit gedicht. Je moet om het te genieten wel van begin tot eind lezen, hardop of zacht, of voorlezen aan een op niets verdachte ander. Ik heb het meermaals proberen in te voegen in in van mijn twee luttele bundelingen, maar het stiet altijd op een muur van onbegrip, van weerstand bij de uitgever. ‘Herhaal je in je andere gedichten al niet genoeg?’ Volgens mij is het charmser dan Charms, maar pas op: wie zegt dat het niet nog charmser kan, is nog niet op z’n charmst. Wat dacht je bijvoorbeeld van veertien brillen? Professor Feith en zijn brillen Professor Feith heeft zeven brillen. Zeven brillen heeft professor Feith: Eén bril om mee te kijken,          maar die is hij altijd kwijt. Eén bril om mee te zoeken naar zijn bril om mee te ...

   In de Serrarisstraat in Heeze, pal in het centrum van westelijk zuid-oost Noord-Brabant, had je een plantsoentje dat wij Het Pleintje noemden, en waar we voetbalden. Tot ongenoegen van sommige omwonenden die hun voortuin niet graag bezocht zagen door voetballen en vervolgens voetbalzoekende voetballertjes. In het midden van dat plantsoentje lagen De Bosjes, een dichte kring geurige en prikkelige struikjes waar de bal ook wel eens op mysterieuze wijze in verdween om noit meer te worden teruggevonden, bv. mijn eerste leren zwartwit geblokte. Die struiken waren aangelegd rond een groot groengeverfd antislip-stalen luik, dat altijd afgesloten was, maar dat toegang gaf, werd gezegd, tot de riolering. Heel geheimzinnig. Ik had ook altijd het idee dat ik stemmen hoorde, in de struiken en onder het luik.    Toen ik voor het eerst Under Milk Wood las, of liever gezegd de ondertitel A Play for Voice s, moest ik meteen aan Het Pleintje denken en aan de stemmen ...

   Op 9 oktober is het zover: dan wordt de bundel ten doop gehouden op de Keizersgracht 75H (zie de uitnodiging hieronder: welkom welkom).    De anonieme kinderdichter uit blog 517 , van het gedicht dat begint met ‘Als je ’s avonds over straat loopt’, is hoogstwaarschijnlijk niet – die conclusie mogen we wel trekken na bestudering van de bundel Nachttrottoir – Annie MG Schmidt, want haar stem komt in de bundel van 77 vertolkingen van het gedicht van Aleksandr Blok apart voor, met name genoemd, blijkt uit de tevens teruggevonden en in de bundel afgedrukte legenda. Het kindergedicht staat als tweede in de bundel, het gedicht waarin de stem van Annie MG Schmidt de gebeurtenis aan de Petersburgse gracht in poëzie navertelt als nummer 41.    Schmidt geeft het personage een naam, Konstant Kriek, een welluidende naam, klinkend als een klok, makkelijk te onthouden, met als voordeel dat er goed op te rijmen valt. In dit gedicht vinden we acht v...

   Het einde der tijden is nog niet helemaal voorbij, we moeten wachten tot 9 oktober (zie uitnodiging hieronder), maar het komt dichtbij. Voor degenen die een unieke, ultrazeldzame eerste drukgang van Nachttrottoir hebben, zonder de herdichting van het voorval door de stem van Tonnus Oosterhoff (die dingen gebeuren), en die niet kunnen wachten tot ze op 9 oktober hun ultrazeldzame exemplaar op de presentatie van de bundel kunnen inruilen voor een gloednieuwe tweede drukgang mét het bewuste gedicht,    hierbij het gedicht,    uitprintbaar, uitknipbaar en inplakbaar.    Hoe dan ook: komt allen! _____

   Het eindigt altijd met een feest, anders is het niet leuk meer. Kinderen hebben een grenzeloze fantasie, je hoeft ze maar wat te vertellen of ze zien het voor zich. De raarste dingen. Dat er bomen zijn waarin schoenen groeien. Of pizza’s. Dat je eigenlijk een leeuw bent. Dat als je een mandarijntje hebt gegeten er groene kleurpotloden uit je neus komen als je niest. Ik noem maar wat. Je mag ze dus best wat raars voorzetten, maar daar schort het bij mij wel eens aan. Dan weet ik niets, of dan weet ik niet hoe het verder moet gaan of hoe het moet aflopen. En dan houd ik maar op.    Het komt gelukkig ook voor dat dat helemaal niet erg is, want iemand met een beetje fantasie (lees: een kind) vult het toch wel aan.    (Ik zie hier trouwens ook parallellen met het vertalen: veel vertalers zijn zo gefixeerd op de betekeniswolken van de woorden in de brontaal dat ze vergeten dat de woorden in de doeltaal ook van alles oproepen.)   ...

   Het boek is uit.    Manuscript gevonden in een map.    Een voorval in Sint-Petersburg.    Nacht. Kou. Een drogist. Een straatlantaarn.    Een flits van inzicht. In de wereld, de mens.    Tijd en ruimte: opgeheven.    Een schicht van inzicht, aan de grond nagelend.    Iedereen is ik. Nu is hier. Altijd. Overal.    Verstommend. Verstijvend. Openbarend.    Niet in woorden te vatten.    Of toch?    In de map: stemmen, stemmen, veel stemmen.    Een kaleidofonie.    Het voorval door de mond van 77 dichters.    Van de eigenaar van de map ontbreekt elk spoor.     Nachttrottoir .    De tewaterlating is aanstaande: op donderdag 9 oktober bij de uitgever thuis, Koppernik, Keizersgracht 75-H. U die dit leest bent uitgenodigd. ...

   Met Zwaluwstaarten van Ellen Van Pelt ben ik niet erg opgezet, ja hier en daar schiet ik er danig van uit mijn krammen, om niet te zeggen dat het me op zeker moment ambetant mijn voeten gaat uithangen. Is de schrijfster soms de trappers verloren? Het boek komt me voor als een kwakkel die enorm veel van zeg is.    In haar boek gaat de schrijfster op zoek naar de motieven waarom haar overgrootva Leopold Van Pelt, eigenaar-directeur van Meubelfabriek Van Pelt, collaboreerde met de Duitsers, kasten en kisten enzovoort voor ze maakte. Dat doet ze door hem in het gevang, waar hij als profiterende economieker, inciviek en tweezak na de oorlog wegens schuldige inschikkelijkheid een aantal jaar moest doorbrengen, zijn zonden te laten overdenken. Zonden die hij niet heeft, want hij deed het voor zijne mensen, voor het werkvolk, voor ’t fabriek, het was overmacht, hij kon die opdrachten niet weigeren, dan was hem alles afgenomen, hij had een gezin om voor te zo...

   Robjee lees je om het robjees, om uw eigen zelvers mede te laten biezebeizen op de wrede klappenans van fezelende en fezikende tateraars en babbelettes in luidmonds kelend laweit van op dool gaande, maboel makende rijgsels borendevol verben in allo- en perifrastica van een amandarosseske allure die zich zelfs met toeë kluisgaten ontvouwen op het scherm uwer oogschelen, foutredieu, om omzeggens op de eerste gereedste kamankele trein de rails dwarsend door onbewoonde meersen van Flandriaans braakland te tuffen en er op uw simililederen zeet terneder te zitten starogen naar par exempel memelzieke doodgevrozen kwalmen, de kalsijde van langzame binnenwegen, de slameur, tot de neerval aan toe, van slavetsen, spinakelbenen, ebbehouten appelbijtsters en schone pitous alsmede kloefen van klawaaiend kikhalzende en kokermuilende kortgestuikte quidams die wij van haren nog pluimen kennen noch dat we ze weten wonen – de plot van het discours is in voortdurend gevecht met de exuber...

   Veel van mijn projecten blijven nog lang nasudderen. Nog steeds vergaar ik materiaal voor een dubbel zo dikke editie van Bij mij op de maan , de verzameling Russische kindergedichten van anno nul tot nu uit 2016. En de eenenvijftig vertaalde gedichten van Vysotski zijn er ook nog lang niet genoeg.    In het nawoord van En weg was haar neus , de vertaling van een paar honderd Engelse nursery rhymes uit 2018, neemt de aantekening over Humpty Dumpty elf bladzijden in beslag, wat ook wel mag bij zo’n klassieker. Ik verzamelde alle vertalingen van Humpty Dumpty die ik toen kon vinden, maar er blijven nieuwe feiten komen. De vertaling die ik de ‘al bijna klassieke’ Hummeltje Tummeltje noemde, vond ik terug in Rijmpjes en versjes uit de oude doos van Simon Abramsz., uitgegeven door Meulenhoff in of rond 1937 – wat dus aangetekend mag worden in En weg was haar neus op blz. 263. Hij gaat zo: Hummeltje Tummeltje klom op den wagen; Hummeltje Tummeltje viel v...

   Mijn broer in het echte leven heet Peter, maar eigenlijk ben ik het, in het echte leven (als dat bestaat), de betwetende hoofdpersoon uit dit verhaal. Alles wilde ik weten. Dat was mijn droom. Niet uit een dorst naar kennis, maar uit een soort verzamelwoede. Een spaardrang. Als van postzegels, munten, sigarenbandjes, voetbalplaatjes, Suske en Wiskes of Lucky Lukes. Ik was geabonneerd op de Kijk , ook nog. Mijn grote held was Mr. I.Q. Weetveel, aan wie ik ooit een ingezonden brief stuurde, want hij wist antwoord op alle vragen en dan werden vraag en antwoord afgedrukt in de Meester I.Q. Weetveel-rubriek. Mijn vraag was ‘Hoe diep is drijfzand?’ Het moest toch dieper zijn dan een mens lang was, want je kon erin verdrinken! Op de hei vlakbij had je zand waarvan ik vermoedde dat het wel eens drijfzand kon zijn en waarvoor ik bang was.    Wat ik leuk vind aan het mij aangewaaid geworden verhaalgedicht hieronder is de lijdende vorm van de aansporing, alsof je...

   Ooit zag ik een boek met een leuke titel, Haal meer uit uw neus , en even klikken leert dat het uit 1996 stamt en van Ronald Ficket is, uitgegeven werd door Nijgh & Van Ditmar en handelt over ‘de kunst van het peuteren: geschiedenis en techniek van een onuitputtelijke liefhebberij’ en inderdaad: je neus is net een flesje bier dat nooit opraakt – daarom hebben we navolging van de grap met dat bierflesje waarschijnlijk ook twee neusgaten: Adam moet tegen de Heere Heere gezegd hebben, toen hij zo lekker uit zijn ene neusgat bleek te kunnen eten: doe mij d’r nog maar zo eentje, en hij kreeg er nog zo eentje.    Maar er bestaat, leert het onverbeterlijke internet mij, toen ik eerst op de abusievelijke titel met de tweede persoon enkelvoud zocht, ook een podcast uit 2020 die heet Haal meer uit je neus van Sofie Albrecht en die gaat over de wondere wereld der geuren, en feitelijk klopt dat natuurlijk niet, de podcast zou moeten heten Stop meer in je neus , ...

   De tussen-n, ik vermijd hem het liefst, maar er zijn situaties waarin hij essentieel is. Hier heb ik er twee, uit het leven gegrepen en mij aangedragen door de oplettende tekenaars Aart Clerkx en Floris Tilanus.    Aart Clerkx schrijft mij, en ik citeer verbatim: Waarde mens en taalhater, kortgeleden zag ik een moslima die een sektegenoot uitmaakte voor: “Hoerenzoon” waarbij ze de tussen-n duidelijk uitsprak. Stel je voor: jong, 13 of 14 jaar, op zwarte laarsjes en gekleed in scherp geperst pruisisch-blauw met een strakgeplooide hoofddoek terwijl de zweem van een glimlach haar bevallig ovalen gelaat overtoog nadat ze was uitgesproken. “Hoerenzoon !”    Daar had Maery Draesselhuys nog een puntje aan kunnen zuigen... t.a.t Acé.    En van Floris Tilanus kreeg ik de melding: Ik was vandaag op een begrafenis waar de priester het had over des dodes christenlijke geloof.    Tussen n, enner, enst.  ...

   De peroptieme tekenaar-schrijver en schrijver-tekenaar Aart Clerkx vertelde mij dat hij en leeftijdsgenoten zich in zijn langvervlogen jeugd amuseerden door dialogen uit Kuifje met elkaar te debiteren. Niet vanwege hun scherpzinnigheid (van de dialogen), maar vanwege de buitengewone buitenissigheid. ‘Ha?... Wààr is hij verdwenen?...’ ‘Hoe vreemd, ’n klant!...’    Nu zou een Noord-Nederlander misschien denken dat het Belgisch was, of Brussels uit de koker van Herr Hergé, maar nee, het was een Nederlandse vertaler en Georges Rémi heeft zich met de vernederlandsing van Tintin niet bemoeid, aangezien zijn Nederlands nog slechter was dan zijn Engels, en dat wil wat zeggen.    Het zijn en blijven, wil ik de hele tijd maar zeggen als ik niet zo herhaaldelijk werd onderbroken en op zijpaden gestuurd, de onverwachte, raar en bijzonder gezegde dingen die altijd het leukste zijn om te lezen, die het meeste doen en je het beste bijblijven...

   Ik hou van flauwekul, een weinig beoefend genre in het Nederlandse kinderpoëzielandschappelijk schoon. Misschien is het ook geen genre, maar meer een instelling, een geesteshouding, en wel eentje die langzamerhand aan het uitsterven is of in elk geval ernstig bedreigd wordt in zijn voortbestaan. We leven in ernstige tijden. Het lijkt de negentiende eeuw wel. In de achttiende eeuw, lees ik in een alfabetisch achtergrondenboek bij Alice in Wonderland , werd er gelachen om mensen die dingen dezen die niet hoorden en ging men over tot de orde van de dag, in de negentiende eeuw werden de dingen in het geniep gedaan en was de gespeelde verontwaardiging groot als ze uitkwamen. Dat deed me heel erg aan de tijd van nu denken. En de literatuur van nu, waarin dingen alleen maar letterlijk worden genomen.    In een boek van de Stroegatski’s is de hoofdpersoon op bezoek bij de kinderen van een collega om ze te vertellen dat hij (de collega) in het ziekenhuis ligt ...

   Het zijn en blijven, wilde ik zeggen, de onverwachte, raar en bijzonder gezegde dingen die altijd het leukste zijn om te lezen, die het meeste doen en je het beste bijblijven. Daarom is het voor vertalers ook zo belangrijk om, als er bijzonder geformuleerde dingen in het origineel staan, die bijzondere formuleringen dan ook bijzonder in het Nederlands te herformuleren.    Tussen haakjes, ook de Engelsen hebben hun auntie Betties, verrassende omkeringen van woordvolgorde. In het liedje It is Better Farther On zingt de Carter Family, meermaals, want het is het refrein: Farther on, still go farther Count the milestones one by one Jesus will forsake you never It is better farther on    ‘Jesus will forsake you never’ is heel mooi, en veel werkzamer en ontroerender dan ‘Jesus will never forsake you’, wat niet in het ritme past, maar als je dan per se wil, had je ook kunnen zingen, grammaticaal correct of in elk geval normaler, ‘Never ...

1 Vindt Alexander mij nog mooi? Wat ziet hij nu, als hij naar mij kijkt? Naar de moeder van zijn kinderen? Graaft en zoekt hij naar het meisje van voorheen? Doe ik wel genoeg? Doe ik het wel goed? Hoelang is het geleden dat hij me spontaan vastpakte, spontaan kuste, spontaan zag? Zwart, rood of lila met gele bolletjes? Lieflijk met strikjes of bloemetjes, of eerder stoer en sober? Een string, brazilian of boxershortje? Push-up of niet voorgevormd? Wie had toen kunnen voorspellen dat we hier nu zouden staan, met verantwoordelijkheden die vroeger zo ver weg leken? Zou hij dit ook voelen? Ik kan toch niet alleen zijn met dit gevoel? Zal hij wel in de stemming zijn? Hoe kan het toch dat mijn zelfvertrouwen plots zo fragiel is en afhankelijk van een man, van mijn man? Ik ben toch Eva, de vroedvrouw die vrouwen in hun eigen kracht zet? Wanneer heeft hij die tweede vinger erbij gestoken? Wat is er niet? Waarom ben ik zo kwaad? 2 Maar hoe durf ik dat te willen, met alles wat ik ...

   Het zijn en blijven, hoe je het ook wendt of keert, van alle dingen die ooit gezegd of geschreven zijn en zullen zijn op de wereld, altijd de bijzonder gezegde en geschreven dingen die je bijblijven. En dan maakt het niet uit of die gewild of ongewild zijn, per ongeluk of expres, vergipsingen zijn of dichterlijke observaties, onbeholpen vertalingen van Kuifje-dialogen of skits van het Simplistisch Verbond.    Ik moet nog even terug naar de tantebetjes, want ik heb rijp beraad gehad met mezelf. Ampele overwegingen. Moverende redenen. En wat dies meer zij. En ik ben, zoals het een wetenschapper betaamt, met carbidlamp en touwladder ad fontes afgedaald, en heb de Urheber van de hele notie, de leuterkundige Charivarius, de uitvinder en omschrijver van het begrip, erop nageslagen. En wat blijkt? Gerard Nolst Trenité had helemaal geen tante Betje! Die hele ‘mijne toen reeds hoogbejaarde tante’ van hem, naar wie hij zijn stijlfout noemde, ‘omdat die wonderl...