VandaagsVertaalProbleem

   De tussen-n, ik vermijd hem het liefst, maar er zijn situaties waarin hij essentieel is. Hier heb ik er twee, uit het leven gegrepen en mij aangedragen door de oplettende tekenaars Aart Clerkx en Floris Tilanus.    Aart Clerkx schrijft mij, en ik citeer verbatim: Waarde mens en taalhater, kortgeleden zag ik een moslima die een sektegenoot uitmaakte voor: “Hoerenzoon” waarbij ze de tussen-n duidelijk uitsprak. Stel je voor: jong, 13 of 14 jaar, op zwarte laarsjes en gekleed in scherp geperst pruisisch-blauw met een strakgeplooide hoofddoek terwijl de zweem van een glimlach haar bevallig ovalen gelaat overtoog nadat ze was uitgesproken. “Hoerenzoon !”    Daar had Maery Draesselhuys nog een puntje aan kunnen zuigen... t.a.t Acé.    En van Floris Tilanus kreeg ik de melding: Ik was vandaag op een begrafenis waar de priester het had over des dodes christenlijke geloof.    Tussen n, enner, enst.  ...

   De peroptieme tekenaar-schrijver en schrijver-tekenaar Aart Clerkx vertelde mij dat hij en leeftijdsgenoten zich in zijn langvervlogen jeugd amuseerden door dialogen uit Kuifje met elkaar te debiteren. Niet vanwege hun scherpzinnigheid (van de dialogen), maar vanwege de buitengewone buitenissigheid. ‘Ha?... Wààr is hij verdwenen?...’ ‘Hoe vreemd, ’n klant!...’    Nu zou een Noord-Nederlander misschien denken dat het Belgisch was, of Brussels uit de koker van Herr Hergé, maar nee, het was een Nederlandse vertaler en Georges Rémi heeft zich met de vernederlandsing van Tintin niet bemoeid, aangezien zijn Nederlands nog slechter was dan zijn Engels, en dat wil wat zeggen.    Het zijn en blijven, wil ik de hele tijd maar zeggen als ik niet zo herhaaldelijk werd onderbroken en op zijpaden gestuurd, de onverwachte, raar en bijzonder gezegde dingen die altijd het leukste zijn om te lezen, die het meeste doen en je het beste bijblijven...

   Ik hou van flauwekul, een weinig beoefend genre in het Nederlandse kinderpoëzielandschappelijk schoon. Misschien is het ook geen genre, maar meer een instelling, een geesteshouding, en wel eentje die langzamerhand aan het uitsterven is of in elk geval ernstig bedreigd wordt in zijn voortbestaan. We leven in ernstige tijden. Het lijkt de negentiende eeuw wel. In de achttiende eeuw, lees ik in een alfabetisch achtergrondenboek bij Alice in Wonderland , werd er gelachen om mensen die dingen dezen die niet hoorden en ging men over tot de orde van de dag, in de negentiende eeuw werden de dingen in het geniep gedaan en was de gespeelde verontwaardiging groot als ze uitkwamen. Dat deed me heel erg aan de tijd van nu denken. En de literatuur van nu, waarin dingen alleen maar letterlijk worden genomen.    In een boek van de Stroegatski’s is de hoofdpersoon op bezoek bij de kinderen van een collega om ze te vertellen dat hij (de collega) in het ziekenhuis ligt ...

   Het zijn en blijven, wilde ik zeggen, de onverwachte, raar en bijzonder gezegde dingen die altijd het leukste zijn om te lezen, die het meeste doen en je het beste bijblijven. Daarom is het voor vertalers ook zo belangrijk om, als er bijzonder geformuleerde dingen in het origineel staan, die bijzondere formuleringen dan ook bijzonder in het Nederlands te herformuleren.    Tussen haakjes, ook de Engelsen hebben hun auntie Betties, verrassende omkeringen van woordvolgorde. In het liedje It is Better Farther On zingt de Carter Family, meermaals, want het is het refrein: Farther on, still go farther Count the milestones one by one Jesus will forsake you never It is better farther on    ‘Jesus will forsake you never’ is heel mooi, en veel werkzamer en ontroerender dan ‘Jesus will never forsake you’, wat niet in het ritme past, maar als je dan per se wil, had je ook kunnen zingen, grammaticaal correct of in elk geval normaler, ‘Never ...

1 Vindt Alexander mij nog mooi? Wat ziet hij nu, als hij naar mij kijkt? Naar de moeder van zijn kinderen? Graaft en zoekt hij naar het meisje van voorheen? Doe ik wel genoeg? Doe ik het wel goed? Hoelang is het geleden dat hij me spontaan vastpakte, spontaan kuste, spontaan zag? Zwart, rood of lila met gele bolletjes? Lieflijk met strikjes of bloemetjes, of eerder stoer en sober? Een string, brazilian of boxershortje? Push-up of niet voorgevormd? Wie had toen kunnen voorspellen dat we hier nu zouden staan, met verantwoordelijkheden die vroeger zo ver weg leken? Zou hij dit ook voelen? Ik kan toch niet alleen zijn met dit gevoel? Zal hij wel in de stemming zijn? Hoe kan het toch dat mijn zelfvertrouwen plots zo fragiel is en afhankelijk van een man, van mijn man? Ik ben toch Eva, de vroedvrouw die vrouwen in hun eigen kracht zet? Wanneer heeft hij die tweede vinger erbij gestoken? Wat is er niet? Waarom ben ik zo kwaad? 2 Maar hoe durf ik dat te willen, met alles wat ik ...

   Het zijn en blijven, hoe je het ook wendt of keert, van alle dingen die ooit gezegd of geschreven zijn en zullen zijn op de wereld, altijd de bijzonder gezegde en geschreven dingen die je bijblijven. En dan maakt het niet uit of die gewild of ongewild zijn, per ongeluk of expres, vergipsingen zijn of dichterlijke observaties, onbeholpen vertalingen van Kuifje-dialogen of skits van het Simplistisch Verbond.    Ik moet nog even terug naar de tantebetjes, want ik heb rijp beraad gehad met mezelf. Ampele overwegingen. Moverende redenen. En wat dies meer zij. En ik ben, zoals het een wetenschapper betaamt, met carbidlamp en touwladder ad fontes afgedaald, en heb de Urheber van de hele notie, de leuterkundige Charivarius, de uitvinder en omschrijver van het begrip, erop nageslagen. En wat blijkt? Gerard Nolst Trenité had helemaal geen tante Betje! Die hele ‘mijne toen reeds hoogbejaarde tante’ van hem, naar wie hij zijn stijlfout noemde, ‘omdat die wonderl...

   Het is nog steeds twee voor twaalf. Vraag 3 en slot. Wat is dan het verschil tussen de tante- en neefjebetjes van Leopold, Heije, Slauerhoff en Hazes en die van de pietdesmeerpoetsen? Waarom zijn de betjes bij de heren dichteren pregnante manieren van zeggen en maken ze bij de damesheren vertaleren de indruk van haastwerk, klungelarij, sinterklaasrijm, onbeholpenheid?    Waarom quod licet de heilige dichtende runderen non licet de zwoegende letterslaven van de taalomzettende professie?    De vraag stellen is hem beantwoorden. (Alle vragen zijn retorische vragen.) Akkoord, maar wat is het antwoord dan?    Allereerst – denk ik– is het omdat de vier dichtende voorbeelden allemaal eerste regels zijn, en daarmee statements. Terwijl de zinsdeel- en woordomkeringen in de vertalingen er wat weggemoffeld bij staan, alsof ze willen zeggen: kijk niet naar mij, sorry – duidelijk nog niet empowered door hun anderszijn. Ze worden ...

   Het is nog steeds twee voor twaalf, maar dan een paar afgesplitste minifracties van seconden later. Vraag 2 en slot:    Wat hebben de Piet de Smeerpoets-vertalers Razoux, Last, Agatha, Oom Gus, Andriessen, Van Leent, Riemens-Reurslag, NN en Luursema met elkaar gemeen? Behalve dus dat ze allemaal in hun tijd Heinrich Hoffmanns tiental Struwwelpeter -gedichten uit 1845 hebben vertaald? Inderdaad, dat is juist geantwoord. Ook zij hebben allemaal een Tante die Betje heet: Zag je zulke nagels ooit? Wel, hij knipte ze ook nooit! (Freddy Last) Klaas kon het beest niet laten staan En sloop zacht op den hond toen aan... (Oom Gus) Maar die pret was gauw gedaan, Woedend valt hem Caro aan. (Agatha) Hap!, in zijn been beet toen de hond En er ontstond een diepe wond; Die nare, stoute, wrede Jan, Die schreeuwde van de pijn ervan; Naar huis liep toen heel vlug de hond, Het zweepje droeg hij in den mond. (Freddy Last) Als zij maar zag een lucifer...

   Ja, het is twee voor twaalf, figuurlijk, maar letterlijk ook, in quizzificaire zin. Vraag 1 en slot:    Wat hebben J.H. Leopold, Jan Pieter Heije, Slauerhoff en André Hazes gemeen?    Nee?    Ze hebben allemaal een tante met dezelfde naam. Hoe heet die tante?    Nee?    In de eerste regel van een van hun scheppingen passen ze een bepaalde stijlfiguur toe. Welke is dat?    Nee?    En als ik de regels erbij geef? Dit zijn ze, van Leopold ( zonder titel ), Heije ( Twee voerlui ), Slauerhoff ( Het Einde ) en Hazes ( Een beetje verliefd ). 1 Om mijn oud woonhuis peppels staan. 2 Een karretjen op een’ Zandweg reed; 3 Vroeger toen ’k woonde diep in ’t land, 4 In een discotheek zat ik van de week    Nog steeds niet? En als ik zeg dat de stijlfiguur Tante Betje heet?    Ja, dan hebben ze het gebruik ervan met elkaar g...

   Het liedje ‘Poisoning Pigeons in the Park’ van Tom Lehrer ( gisteren overleden ) wordt eventjes genoemd in een boek over vogels dat ik vertaalde van ‘de bestseller-auteur’ Stephen Moss, Ten Birds that Changed the World . Een best in- en aangrijpend boek overigens, al is het non-fictie. Wat mensen allemaal met vogels uitgespookt hebben, en nog steeds uitspoken, je wordt er niet vrolijk van. Ik schreef over het boek eerder in blog 272 Iets te enthousiast geweest , over de vele vertalersvoetnoten die ik had willen toevoegen maar op het laatste moment moest inslikken. Wat wel bleef staan wat er niet in het Engels stond was mijn vertaling van het refrein van Poisoning Pigeons in the Park. Ik vond, als je het liedje noemt in je boek, zet er dan ook een paar regels van in. Kleine moeite. Die Moss zich dus niet getroost had. Moss schreef, in zijn beste journalistiaans: I cannot leave the subject of urban pigeons without a reference to the greatest satirical songwriter of al...

   Het moest er een keer van komen, gezien mijn leeftijd, huidskleur en geslacht, en nu is het gebeurd. Ik ben officieel een oude witte man genoemd – geloof ik tenminste, want helemaal duidelijk is het niet. Ik word namelijk in een opiniërende terzijde op het literaire juice-weblog (ook voor lijstjes) Tzum op één hoop gegooid met mensen die zich keerden tegen de vernieuwde Canon van de Nederlandstalige Literatuur – een traditie die zich zo eens in de vijf jaar voordoet.    En waar ik me stom genoeg mee bemoeide. Het was in een comment op een verzuchtend stuk (op neerlandistiek ) over de Werdegang van de Canon, het verdwijnen van de ene boeken en het verschijnen van de andere. Dus ik dacht, laat ik Luc Devoldere eens een hart onder de riem steken en zeggen dat hij zich niet sappel moet maken, want wat stelt een canon nou helemaal voor en helemaal een voortdurend veranderende canon, en ik schreef (de enigszins wijdlopige bewoordingen komen omdat ik momentee...

Ik bedoel de presentatie morgenmiddag. Tot dan! RJ

    Infinite Jest , de titel van het luchtige niemendalletje van David Foster Wallace, hoe vertaal je die? (Over het dat misschien een andere keer.)    Het is natuurlijk een quote unquote uit het bekendste toneelstuk aller tijden op het (anonieme) Drama des Levens na, uitgesproken als de hoofdpersoon op zijn speurtocht naar de dader(s) van een overval op een winkel in kantoorbenodigdheden in een kluisje van een badhuis in Oxford een schedel vindt die hij identificeert als die van Alaspoor Yorick, een Palestijns-Pakistaanse neurochirurg en schrijver van moppenboeken met een scatologische inslag.    Hamlet (de Hoofdpersoon) herinnert zich deze Alaspoor, roept hij (Hamlet) in de kleedruimte met de schedel in zijn hand uit, terwijl om hem heen in meer of minder behanddoekte staat badgasten langslopen van en naar de douches – als a fellow of infinite jest, of most excellent fancy .    Misschien gewoon eerst eens kijken hoe de t...

Vandaag over een week! Pegasus Boekhandel! Singel Amsterdam! Vrijdagmiddag 20 juni! 17.30 uu! Met uitreiking van eerste exemplaar aan Erik Bindervoet! Natuurlijk! Komt allen! In getalen!

De mode van de toekomst. Обложка журнала «Химия и оборона», № 1 2032 год. _____ Обложка журнала «Рост», № 12 2031 год. _____ Спартак, № 54 2030 год. _____ Спартак, № 29 2028 год. _____ Обложка журнала «Химия и оборона», № 13 2032 год. _____ Обложка журнала «Вожатый», № 3 2028 год. _____ Обложка журнала «Красноармеец», № 14 2028 год. _____ Обложка журнала «Хочу все знать», № 6 2024 год. _____ Обложка журнала «Авиация и химия», № 6 2030 год. _____ Обложка журнала «Искры науки», № 3-4 2030 год. _____ Обложка журнала «Осоавиахим», № 11 2032 год. _____ Обложка журнала «Осоавиахим», № 19 2029 год. _____ Обложка журнала «Химия и оборона», № 2 2032 год. _____ Обложка журнала «Экран», № 30 2027 год. _____ Обложка журнала «Крокодил», № 14 2036 год. _____ «Воздушная тревога». Комикс Рисунки- Николай Радлов. Публикуется по журналу «Сверчок», № 2 за 2037 год. Parad Krasnoĭ Armii / risunki A. Deĭneka 2031. _____ Обложка журнала «Химия и оборо...