461 Nederlandstalig

   Het Nederlandstalig literaire juice-kanaal Tzum houdt de bestsellerlijstjes bij van boeken. Bij mij gaan die berichten meestal het ene oog in het andere uit, tot ik een tijdje terug getroffen werd door de paniekmededeling dat er ‘nog slechts drie Nederlandtalige romans in de bestsellerlijst’ stonden. De bestsellerlijst van zestig, notabene. Wat?! Zou de rest dan allemaal nonfictie zijn?! Wat zoals bekend nog ergere leugens zijn dan fictie? Dan staat het er voorwaar slecht voor met de wereld. Dus ik klikken en nee hoor, er staan een heleboel vertaalde romans in die lijst. Toen ontspon zich in de comments de volgende spannende, leerzame, ja misschien wel opvoerbare dialoog tussen mij (‘Ik’) en Coen Peppelenbos (‘CP’):

   Ik: Zijn vertaalde romans geen Nederlandstalige romans?
   CP: Nee, dat zijn vertaalde romans.
   Ik: Nochtans zijn die in het Nederlands vertaalde romans in de Nederlandse taal gesteld, en daarmee Nederlandstalig. Je bedoelt wellicht met “Nederlandstalig” “oorspronkelijk Nederlandstalig”? Ik maak er bezwaar tegen dat vertalingen in het Nederlands worden weggezet als niet-Nederlandstalig.
   CP: Ja, ik dacht al zoiets. Voor de rest snapt iedereen het wel.
   Ik: Maak er dan gewoon “Nederlandse” van. Scheelt ook weer in het typen.
   CP: Dan worden de Vlamingen weer bozig.
   Ik: Daar hebben ze dan geen gelijk in. Daar wordt ook Nederlands geschreven en in het Nederlands vertaald.

   Einde van deze dialoog voor dovemansoren. Dat zijn natuurlijk altijd de leukste dialogen, als mensen niet naar elkaar luisteren en straal langs elkaar heen praten. (Vgl. die tussen je ouders, Jeugd, passim.) De volgende aflevering van het Tzum bestsellerjournaal had het in elk geval gewoon opnieuw over ‘Nederlandstalig’.

   Wat ik denk dat er gebeurd is is het volgende: het woord Nederlands heeft twee betekenissen: Nederlands de zin van stammend uit Nederland (en dus niet uit België) en Nederlands in de zin van in het Nederlands geschreven. CP nu vreest dat het woord ‘Nederlands’ in ‘Nederlandse (literaire) romans’ begrepen zal worden als ‘stammend uit Nederland’ en niet als ‘geschreven in het Nederlands’, en dat de Belgen zich dan mogelijk gepasseerd voelen, of zelfs wel gewetst, in hun identiteit gepikt. Maar ze doen wel mee in de lijst, want, rara, ze schrijven in het Nederlands. Vandaar dat hij dan maar het woord ‘Nederlandstalig’ gebruikt en daarmee alle vertaalde literatuur op de buitenlandstalige berg gooit.

   Het is ook nooit goed of het deugt niet. Maar nu vraag ik me af: ben ik nu gek? Is het epitheton ‘Nederlandstalig’ echt alleen voorbehouden aan oorspronkelijk in het Nederlands geschreven werk? Je mag woorden natuurlijk gebruiken in welke particuliere betekenis die je wil, sowieso zal je bij alles deels unieke particuliere connotaties hebben, maar mijn de- en connotaties van het begrip ‘Nederlandstalig’ zijn niet die benauwde en benauwende van alleen oorspronkelijk in het Nederlands geschreven. Ook lijkt het mij voor de hand te liggen dat Nederlandstalig is wat zich Nederlandstalig noemt – en dat de vertalingen die ik maak best Nederlandstalig genoemd mogen worden. Wat zijn ze anders? Maar hoe begrijpen anderen het woord, zeg maar een onafhankelijke jury van taalgevoelige niet-belanghebbende kenners en weters?
_____
De bewuste Tzum-aflevering (ook op de afbeelding) staat hier. De particuliere de- en connotaties bij het woord ‘mollig’ brengt Frank Lekens ter sprake in het mooie stuk Hompiekurken op de maat, hier. Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier.