319 De Maertelaer bespreekt Dovlatov

[Laurent de Maertelaer in de Humo van 18 april 2023]
_____

Andere besprekingen waren er onder meer van Emmanuel Waegemans, hier, en Hans van de Heijde, hier. Een doorlopend bijgewerkt cumulatief register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 241, hier.

Reacties

Een reactie posten

met onder meer de afgelopen tijd

523 Verstop je niet in een tomaat

Afbeelding
   Hier begon het allemaal mee. Misschien had het ook hierbij moeten blijven. Maar dan had je geen onwaarschijnlijk sterk slotgedicht waarmee het zestiental afsluit en dat hier als volgende de blogrevue zal passeren. Het was een ouderwets geval van genoeg of te veel.    Samenvattend. Bij deze zeg maar gerust cyclus, deze grafkrans.    Drijfveren: Struwwelpeter, Struwwelpetriaden.    Motieven: Als het maar onwaarschijnlijk slecht afloopt.    Vormeisen, prosodisch: Rijm, ritme.    Vormeisen, inhoudelijk: Actie, Dialoog, Flauwekul.    Architectuur: kaartenhuis, raamvertelling, uitgewalst goederaadgedicht.    Genre: prose en poèmes.    Doel: voorlezen, lezen.    Eindoordeel: de tijd zal het leren, maar ik zou het graag in een boek zien. Verstop je niet in een tomaat De hele dag door hoorde je roepen: ‘Doortje, waar ben je?’ ‘Do...
Meer lezen

524 Luister nooit naar goede raad

Afbeelding
   Het slot- en misschien wel het beste gedicht van de zestien. Zo kort ook! En het ziet er tenminste uit als een echt gedicht, niet dat proza van de geweeste, gehadde, gedane (waaaaaar is mijn Nederlands), de afgelopen bedtime stories . Als je het leest, Luister nooit naar goede raad , verschijnen de gruwelverhalen je vanzelf voor de geest. Alsof je ze verzint, alsof de woorden ze vanzelf bij je oproepen. Die magische woorden toch, als we die niet hadden... Het is muziek op taal. Luister nooit naar goede raad Voer geen fatbike aan je neefje Ga niet varen in een zeefje Schroef je vaders hoofd niet af Blijf weg van potten met geblaf Prik in de buitenlucht geen gaten Doe nooit iets wat je niet kan laten Klim niet in een bliksemschicht Niet knakken met je nekgewricht Ga geen populieren plukken Zaag jezelf niet in twee stukken Zeg niet op alle vragen nee Spoel geen paard door de wc Nooit uit vreemde neuzen eten Word niet uit het raam gesmeten Verstop je...
Meer lezen

522 De kracht van de herhaling

Afbeelding
   De kracht van de herhaling, zeg ik. Wat zeg je? De kracht van de herhaling, zeg ik. En de kracht van het hypnotische, de muziek, het brooddronken woorddronkene. Ik heb een boontje voor dit gedicht. Je moet om het te genieten wel van begin tot eind lezen, hardop of zacht, of voorlezen aan een op niets verdachte ander. Ik heb het meermaals proberen in te voegen in in van mijn twee luttele bundelingen, maar het stiet altijd op een muur van onbegrip, van weerstand bij de uitgever. ‘Herhaal je in je andere gedichten al niet genoeg?’ Volgens mij is het charmser dan Charms, maar pas op: wie zegt dat het niet nog charmser kan, is nog niet op z’n charmst. Wat dacht je bijvoorbeeld van veertien brillen? Professor Feith en zijn brillen Professor Feith heeft zeven brillen. Zeven brillen heeft professor Feith: Eén bril om mee te kijken,          maar die is hij altijd kwijt. Eén bril om mee te zoeken naar zijn bril om mee te ...
Meer lezen

517 Nachttrottoir (Als je over straat loopt)

Afbeelding
   Het boek is uit.    Manuscript gevonden in een map.    Een voorval in Sint-Petersburg.    Nacht. Kou. Een drogist. Een straatlantaarn.    Een flits van inzicht. In de wereld, de mens.    Tijd en ruimte: opgeheven.    Een schicht van inzicht, aan de grond nagelend.    Iedereen is ik. Nu is hier. Altijd. Overal.    Verstommend. Verstijvend. Openbarend.    Niet in woorden te vatten.    Of toch?    In de map: stemmen, stemmen, veel stemmen.    Een kaleidofonie.    Het voorval door de mond van 77 dichters.    Van de eigenaar van de map ontbreekt elk spoor.     Nachttrottoir .    De tewaterlating is aanstaande: op donderdag 9 oktober bij de uitgever thuis, Koppernik, Keizersgracht 75-H. U die dit leest bent uitgenodigd. ...
Meer lezen

274 Door persklaarversmurfers omringd

Afbeelding
   Hoe meer je vertaalt, hoe meer je met persklaarmakers te maken krijgt, en hoe meer nodeloze ergernis het oplevert. Ergernis die eruit moet, voordat die zich gaat opkroppen en ophopen en kwalijke dampen naar het hoofd opstuwt.    Ik zal in mijn hiernavolgende kleine boutade bijzonder genuanceerd zijn over de beroepsgroep. Ik zeg: wie de schoen past trekke hem aan, ook al denk ik dat die schoen alle persklaarmakers past. Ik zeg uitdrukkelijk niet – hoewel ik er wel over heb gedacht – ‘de enige goede persklaarmaker is een dode persklaarmaker.’ Zover ga ik niet. Ze hoeven alleen het bijltje er maar bij neer te gooien. Hun draailier aan de wilgen te hangen. Hun pen overdwars in te slikken. De enige goede persklaarmaker is een ex-persklaarmaker. Wat ze verder met hun miserabele leven doen is hun zaak.    Ik maak me geen illusies dat het na mijn aanklacht op zal houden met het persklaarversmurfen, het injecteren van dodelijke eenvormigheid in ...
Meer lezen

521 De onwaarschijnlijke avonturen van Ben de Kijker en Ken de Kijker

Afbeelding
   In de Serrarisstraat in Heeze, pal in het centrum van westelijk zuid-oost Noord-Brabant, had je een plantsoentje dat wij Het Pleintje noemden, en waar we voetbalden. Tot ongenoegen van sommige omwonenden die hun voortuin niet graag bezocht zagen door voetballen en vervolgens voetbalzoekende voetballertjes. In het midden van dat plantsoentje lagen De Bosjes, een dichte kring geurige en prikkelige struikjes waar de bal ook wel eens op mysterieuze wijze in verdween om noit meer te worden teruggevonden, bv. mijn eerste leren zwartwit geblokte. Die struiken waren aangelegd rond een groot groengeverfd antislip-stalen luik, dat altijd afgesloten was, maar dat toegang gaf, werd gezegd, tot de riolering. Heel geheimzinnig. Ik had ook altijd het idee dat ik stemmen hoorde, in de struiken en onder het luik.    Toen ik voor het eerst Under Milk Wood las, of liever gezegd de ondertitel A Play for Voice s, moest ik meteen aan Het Pleintje denken en aan de stemmen ...
Meer lezen

2 Allitereren

Afbeelding
   Een blog schrijven, dat is toch een beetje tegen jezelf praten, en dan maar hopen dan je iets intelligents terugzegt. Want het gesprek moet verder. Het gesprek met jezelf.    Iets doms mag ook, gelukkig.    Iets doms is vaak beter.    Domme vragen bestaan niet, alleen domme antwoorden – zegt een oude Chinese wijsheid, overlopend van hedendagelijkse actualiteit.    Mensen willen altijd graag vertellen wat ze weten. Wat ze niet weten vinden ze niet zo interessant.    – Ik weet wat!    – Zo moet het!    – Dit is goed en dat is fout.    En dat alles met een waarlijk jaloersmakende zekerheid.    (Ik heb gehoord dat een blog best een beetje persoonlijk mag zijn, vandaar deze uitweiding.)    Ik vertaal Dovlatov.    Dovlatov schrijft misschien wel het helderste proza van de afgelopen honderdduizend jaar....
Meer lezen

499 Infinite Jest

Afbeelding
    Infinite Jest , de titel van het luchtige niemendalletje van David Foster Wallace, hoe vertaal je die? (Over het dat misschien een andere keer.)    Het is natuurlijk een quote unquote uit het bekendste toneelstuk aller tijden op het (anonieme) Drama des Levens na, uitgesproken als de hoofdpersoon op zijn speurtocht naar de dader(s) van een overval op een winkel in kantoorbenodigdheden in een kluisje van een badhuis in Oxford een schedel vindt die hij identificeert als die van Alaspoor Yorick, een Palestijns-Pakistaanse neurochirurg en schrijver van moppenboeken met een scatologische inslag.    Hamlet (de Hoofdpersoon) herinnert zich deze Alaspoor, roept hij (Hamlet) in de kleedruimte met de schedel in zijn hand uit, terwijl om hem heen in meer of minder behanddoekte staat badgasten langslopen van en naar de douches – als a fellow of infinite jest, of most excellent fancy .    Misschien gewoon eerst eens kijken hoe de t...
Meer lezen

520 Nachttrottoir (Konstant Kriek)

Afbeelding
   Op 9 oktober is het zover: dan wordt de bundel ten doop gehouden op de Keizersgracht 75H (zie de uitnodiging hieronder: welkom welkom).    De anonieme kinderdichter uit blog 517 , van het gedicht dat begint met ‘Als je ’s avonds over straat loopt’, is hoogstwaarschijnlijk niet – die conclusie mogen we wel trekken na bestudering van de bundel Nachttrottoir – Annie MG Schmidt, want haar stem komt in de bundel van 77 vertolkingen van het gedicht van Aleksandr Blok apart voor, met name genoemd, blijkt uit de tevens teruggevonden en in de bundel afgedrukte legenda. Het kindergedicht staat als tweede in de bundel, het gedicht waarin de stem van Annie MG Schmidt de gebeurtenis aan de Petersburgse gracht in poëzie navertelt als nummer 41.    Schmidt geeft het personage een naam, Konstant Kriek, een welluidende naam, klinkend als een klok, makkelijk te onthouden, met als voordeel dat er goed op te rijmen valt. In dit gedicht vinden we acht v...
Meer lezen

342 De hond en zijn mens

Afbeelding
   Ik vertaal nu tussen alle bedrijven door een rijk geïllustreerd en kort betekst sympathiek kinderboek over het ‘hebben’ van een hond uit het Russisch, en daar heb ik meteen al een gedeelte van mijn vertaalprobleem te pakken. Want dat zeg je zo in het Nederlands, je hebt een hond, wat meteen de scheve verhouding weergeeft. Een hond wordt gehad en de mens is het baasje , de choziaïn in het Russisch en in het Engels is het nog een graadje bezittelijker want daar is het de owner .    Taal vormt het denken, het was Karl Kraus die op die zere plek het eerst zijn vinger legde. De smerige Groote Oorlog (de eerste, niet de laatste) werd voor Duitse oren verteerbaar, ja eerbaar gemaakt door afgesleten metaforen als ten strijde trekken , met open vizier strijden , het zwaard opnemen , en door het kreperen in de loopgraven een heldendood te noemen, uit vaderlandsliefde begaan. Politici maken er nog steeds gebruik van, bijvoorbeeld door de verdelgingsmissie van...
Meer lezen