362 Ik wou graag een liedje zingen

   Soms, vaak, beginnen mijn kindergedichten te lang en blijven ze heel lang te lang voordat ik het licht zie en ze drastisch of minder drastisch inkort.
   Soms, vaak, heb ik al heel lang een idee om ergens iets mee te doen en dat komt er niet van omdat ik niet weet hoe je moet beginnen. Dan helpt het soms, niet vaak, niet altijd, om toch gewoon te beginnen en te zien waar je uitkomt. Eerst maar eens wat opzetjes, aanzetjes, beginnetjes maken tot er op een gegeven moment een regel uitspringt die wat beeld maar vooral ritme en rijm betreft aanknopingspunten en perspectieven biedt op iets leuks en aardigs.
   En dan kan ik soms, vaak, de aanzetjes plunderen in het verdere verloop.
   Ik wou al heel lang een sullig liedje schrijven dat over het willen zingen van een sullig liedje gaat maar dat niet van de grond komt. Ik hoorde zoiets ooit zingen ik meen door Kris Van Trier van de Antwerpse toneelgroep Comp. Marius in een stuk gespeeld door de Amsterdamse toneelgroep ’t Barre Land. Ik geloof dat die woorden de enige tekst waren, Ik wil zo graag een liedje zingen.
   Daar zat meer in: als het een heel liedje was dat ging over het vergeefs willen zingen van een liedje, beet het liedje zich in zijn eigen staart. Toen ik in mijn hoofd een deuntje hoorde, begon ik zo:

Ik wou graag een liedje zingen
      Liedje zingen
      Liedje zingen
Ik wou graag een liedje zingen
      Zingen zingen
      Zingen zingen
Liedje, liedje wou ik zingen

Maar ik wist niet wat voor liedje
      Wat voor liedje
      Wat voor liedje
Maar ik wist niet wat voor liedje
      Liedje liedje
      Liedje liedje
Wat voor liedje het moest zijn

   Het deed een beetje aan Urbanus denken, en dat is ook niet slecht. Maar dan? Hoe verder? Ik wist het niet. Dat heb ik soms wel vaker, dat ik het niet meer weet. Gebrek aan fantasie. Hier gekwadrateerd, want de ik in het liedje wist het ook niet.

Moest het gaan over mijn sloffen
      Sloffen sloffen
      Sloffen sloffen
Moest het gaan over mijn sloffen
      Die maar sloffen
      Die maar sloffen
En die gaan van slof-slof-slof

   Maar dan ging het liedje toch ergens over, al was het in vragende vorm gesteld, namelijk mijn sloffen, en dat was juist niet de bedoeling. Het moest juist nergens over gaan. Ik kon de sloffen behouden door ze te vragen waar het liedje over moest gaan, en de sloffen antwoorden dan natuurlijk niets, of liever gezegd slof-slof-slof:

Eerst vroeg ik het aan mijn sloffen
      Aan mijn sloffen
      Aan mijn sloffen
Eerst vroeg ik het aan mijn sloffen
      Sloffen sloffen
      Sloffen sloffen
Maar die zeiden slof-slof-slof

   En dan konden op hetzelfde stramien mijn slippers volgen en dan mijn stappers, die antwoordden met slip-slip-slip en stap-stap-stap.
   En dan kwam de middle eight met:

Sloffen slippen
Slippers sloffen
Slof-slof-slof en slip slip-slip

Flippers floppen
Floppers flippen
Flop-flop-flop en flip-flip-flip

   En dan kon ik de eerste twee coupletten herhalen en eindigen met de langverwachte afmaker, de mislukking waarop iedereen al in ondraaglijke spanning wacht:

Niemand, niemand kon me zeggen
      Kon me zeggen
      Kon me zeggen
Niemand, niemand kon me zeggen
      Zeggen zeggen
      Zeggen zeggen
Waar ik over zingen wou

Daarom zit ik zonder liedje
      Zonder liedje
      Zonder liedje
Daarom zit ik zonder liedje
      Liedje liedje
      Liedje liedje
Nou, dan zing ik ook maar niet...

   Maar als ik dat allemaal achter elkaar las, dan was het veel te lang. Niet te lang in absolute maar in relatieve zin. Te lang voor wat het was. Of misschien te kort, maar in elk geval was het te druk. Die sloffen en die slippers en die stappers namen veel te veel ruimte in. Ze ontnamen het zicht op het totale niets waarover het liedje moest gaan. Het liedje had nu net zo goed kunnen heten Liedje over mijn sloffen, of beter nog Geen liedje over mijn sloffen. En misschien was dat ook wel leuk, maar het was niet mijn oorspronkelijke bedoeling. Moet ik de oorspronkelijke bedoeling dan overboord gooien, laten varen, nu er langs een andere weg iets bevredigends is te komen staan? Nee, ik hou voet bij stuk, en ik maak er een kort liedje van, op deze manier. Ik hoop dat deze uitgebeende, uitgezuiverde, uitgepuurde versie de tand des tijds glorieus zal doorstaan. Leve het grote niets!

Ik wou graag een liedje zingen

Ik wou graag een liedje zingen
      Liedje zingen
      Liedje zingen
Ik wou graag een liedje zingen
      Zingen zingen
      Zingen zingen
Liedje zingen wou ik graag

Maar ik wist niet wat dat liedje
      Wat dat liedje
      Wat dat liedje
Maar ik wist niet wat dat liedje
      Liedje liedje
      Liedje liedje
Wat dat liedje dan moest zijn

En nu zit ik zonder liedje
      Zonder liedje
      Zonder liedje
En nu zit ik zonder liedje
      Liedje liedje
      Liedje liedje
En daarom zing ik dan maar niet
_____

De afbeelding van het Swan Theatre is een uitsnede van de tekening die Johannes de Witt in 1596 maakte, in William Shakespeare and Straford-upon-Avon, Pitkin ‘Pride of Britain’ Books & Colour Souvenirs, Pitkin Pictorials, 1971. De zanger op het toneel komt uit The Oxford Nursery Rhyme Book, samengesteld door Iona & Peter Opie, Oxford, Clarendon Press, 1973 (1955), en is van Joan Hassall. Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier. Dit stuk verscheen eerder op ooteoote, hier, in de rubriek Simpel Is.

Reacties

Een reactie posten

met onder meer de afgelopen tijd

160 Vintage Vondel

Afbeelding
   Er wordt wat afhertaald.    Eline Veere, Woutertje Pieterse, Saartje Burgerhart.    En neen, dat zijn niet de namen der hertalers.    Dat zijn de namen der boekwerken.    De pieken, de klassieken der Nederlandsche literatuur.    Die niet meer geleezen worden, zo is de vreesch.    Aengesien se curieus ghespelt syn, en non-usansueel woortgebruyk besighen.    Geen koortjen, met of zonder een carillon van bellekens, meder aan vast te knoopen. Segtmen.    En die men is dan vooral de men die het juist wel kan genieten, de neder- en andersoortige landici.    Die voor anderen dochgten – ende sy dochgten: set die dingen over in modern hedendagiaans. Dan zal de lezersschaer toestromen en sy sal juichen en sich vermeien en voller vreugt rond de hervonden boekwerken de ruttiaanse polonaise reidansen. Panta kala lian!    Sulckx was hun selfgeseghde noobel streven.    Hun brillante idé.    Doch.    Welck een aberratie!    Welck een jammerlyke dwalingh!    Welck een abusievelijke w
Meer lezen

378 AI is op de mars

Afbeelding
   AI is op de mars, wijst een rondvraag ondernomen door de Engelse krant De Voogd uit, en de vertalers voelen de hitte. Als ze niet snel hun bedrijf samenbrengen, vrezen ze, kunnen ze hun tassen inpakken. Dan is de grap op hen. Voor jaren en jaren malen ze weg, knokken zich buiten westen voor een liedje, en nu worden ze afgelegd – met het fruit van hun eigen weeën, wil je geloven. Daar ga je!    Dit bleke zicht wordt niet door iedereen genomen. Idiomatisch, knoperig en complex schrijven zal waarschijnlijk in handen van mensen blijven, commentarieert een vertaalster uit het Zweeds en Noors hoopvol. Echter vertalers van misdaad en romantiek krijgen tegenwoordig minder werk te doen ‘en gaan dan allemaal het complexe spul in en dan vechten we allemaal om ruimte in die niche,’ voegt ze toe.    Tja. Geef een dief genoeg touw en hij verhangt zichzelf. Ik voor één verwelkom onze nieuwe generatieve bovenbazen. Vertalen is een ingewikkelde zaak die veel creativiteit betrekt. En zolang die c
Meer lezen

373 Nacht, trottoir – als a-tal

Afbeelding
   Het a-tal , ook wel bekend als a-tautogram , a-saga of a-spraak is een OuLiPoliaanse exercitie avant la lettre , hoewel niet vaak beoefend als poëzie. In Opperlandse taal- en letterkunde uit 1981 (het roze, behapbare boek) wordt het ook wel een eiouij-lipogram genoemd. Het oudst bekende voorbeeld, Paaschmaandag ( een a-saga ), dateert uit 1841 en is van J. Bosscha. Battus neemt verder ook nog op (blz. 27-31) de verhalen Van Agt stapt af , A-spraak en Zaans drama . In Opperlans! uit 2002 (het groene, onhandelbare boek) blijven daarvan alleen Paaschmaandag en de A-spraak over (onder ma-mc).    Het is platgetreden terrein, de lipogrammatica, zegt Battus, en dat is het ook, maar intussen ben ik nog nooit een gedicht tegengekomen met maar één klinker. Nacht. Zwart. Waar? Stad. Straat. Tabakszaak. Laf straalt lantaarn, slap als prak van patat. Rap gaan acht maal acht jaar zwartgatwaarts, Maar ach, af-aan, af-aan, zal rad maar gaan. Barst, graaf graf alvast, kwak last af,
Meer lezen

372 Nacht, straat, straatlantaarn, apotheek

Afbeelding
_____ Ночь, улица, фонарь, аптека, Бессмысленный и тусклый свет. Живи еще хоть четверть века – Все будет так. Исхода нет. Умрешь – начнешь опять сначала, И повторится все, как встарь: Ночь, ледяная рябь канала, Аптека, улица, фонарь.    Van het wereldberoemde gedicht van Blok dat begint met Notsj, oelitsa, fonar, apteka bestaan in het Nederlands (bij mijn weten) vijf vertalingen. Alle vijf klampen ze zich krampachtig vast aan het oorspronkelijke rijm en het oorspronkelijke ritme – en bijna nog krampachtiger aan de feitelijke gegevenheden in het gedicht, de woorden, het verhaal, ‘wat er staat’.    Met als gevolg dat geen van de vijf gedichten meer een gedicht zijn, maar hoogstens een ongelukkige parafrase.    Ja, zo kan ik het ook!    Letterlijk, woordenboekgewijs, machinaal vertaald staat er dit: Nacht, straat, straatlantaarn, apotheek, Zinledig-onnozel en dof-mat licht. Leef al was het nog een kwart eeuw – Alles zal zo zijn. Er is geen uitweg. Je sterft – je be
Meer lezen

374 Nacht, trottoir – als sonnet

Afbeelding
   Een sonnet om erin te komen. Ik hou niet bijzonder van sonnetten. Op mij maken ze altijd de indruk iets te zijn om... om erin te komen. Ik probeer mijn pen, of eerder nog Ik probeer mijn piemel en zal ze eens laten zien wat ik allemaal in mijn mars heb. Uitsloverij. De sonnetten van Vestdijk bijvoorbeeld – net zo’n berg om met een grote boog omheen te lopen als zijn romans.    De sonnetten van Shakespeare vind ik voornamelijk heel erg moeilijk. Het sonnet lijkt wel een versvorm om alles zo spits en ingewikkeld mogelijk te zeggen, om de taalspieren te warmen en het vocabulaire ochtendgymnastiek te laten doen, en de gedachten – if any – op een rijtje te krijgen. Vooruit, luiwammesen, je nest uit en in het gelid! De A bij de A en de B bij de B, en de rijmwoorden netjes op jaapbakker!    Gerard Reve schreef brieven om in zijn dagritme te komen, Willem Wilmink vertaalde een potje, en op mijn en Eriks studentenplet heel lang geleden hadden we iemand op de gang die elke ochtend voor het
Meer lezen

377 Verkeerde benen

Afbeelding
   Op het literaire juice-kanaal Tzum lees ik een recensie – een mooie lange onbekrompen – over een boek dat Meridiaan liet samenstellen met de best of Hilary Mantels interviews, essays en passages over haar schrijfbedrijf. De recensie is ruimschoots van citaten voorzien om jezelf ook een oordeel te vormen, en aan de inhoud ligt het niet dat Mantel overkomt als iemand die zeer behartenswaardige dingen zegt. Maar wat een rare zinnen kom ik in de citaten een paar keer tegen. Zinnen die me steevast op het verkeerde been zetten. Nou kan dat in scheppend proza best mogen en hoeven en moeten, maar een essay wil toch, net als journalistiek, begrepen worden, ook al is dat begrijpen altijd maar vluchtig als de wind. Maar dit zijn zinnen die ik een paar keer moet overlezen voor ik ze begrijp, en voor ik erachter kom wat er in het Nederlands mis mee is. Eerst dacht ik dat het Vertaliaans was, maar de vertalers, Niek Miedema en Harm Damsma hebben een te grote staat van dienst om daar in te trapp
Meer lezen

371 Pak aan, nageslacht! — Interview met Anatoli Mariëngof

Afbeelding
Pak aan, nageslacht! is het laatste deel van de memoires van de Russische dichter-imaginist-provocateur Anatoli Mariëngof (1897-1962). Zelf wilde hij de drie delen uitgeven met als overkoepelende titel Onsterfelijke trilogie .    Achterin Pak aan, nageslacht! is een (posthuum) vraaggesprek van de vertaler met de schrijver opgenomen. Mariëngof was een scherp observator van de Russische zeden en gewoonten, en veel van wat hij in zijn tijd opmerkte – de Revolutie, de Burgeroorlog, de Stalinistische terreur – werpt licht op wat er vandaag de dag in Rusland voorvalt en plaats de gebeurtenissen in een historische en morele context. Anatoli Borisovitsj, ik ben blij dat we bij het verschijnen van dit slotdeel van uw Onsterfelijke trilogie in het Nederlands een vraaggesprek kunnen hebben met uw even onsterfelijke ik. Natuurlijk! U bent geboren in 1897 en overleden in 1962. U hebt roerige tijden meegemaakt, de Eerste Wereldoorlog, de Revolutie, de Hongersnood, de Burgeroorlog, de stal
Meer lezen

375 Nacht, trottoir – als Herman Gorter

Afbeelding
   Er zijn vele Herman Gorters, en een Nacht, trottoir zo lang en breed uitwaaierend als de Mei behoort zeker tot mijn wensen, maar dat zal voor later zijn. Deze Gorter is die van de sensitieve verzen, van de Zie je, ik hou van je -gedichten, van Mijn grijze tintelreine , van Het gouden zongezwier , van De heide is maar stil en Ik wilde ik kon u iets geven . Heel prachtig allemaal.    Het gedicht van Blok is ook mooi, maar door het door de OuLiPoliaanse molen te halen komen er elke keer weer meer kaleidoscopische kanten bij. Je ziet het tafereel op vele manieren voor je en het wordt steeds mooier, absoluter en raadselachtiger. En we zitten pas op drie. Ik stond op het gestoepte in de nacht en ik roepte, roepte, maar geen die mij wacht. Slechts het lantarenlicht was mijn kleed, Slechts de bliksemschicht die vrieskou heet. Hoe wriemelend meanderde hier de stad, hoe nooiteens-ooit veranderde dit webomspannen rad. In de gracht keek ik mijn ik in de ziel, hoe beveder
Meer lezen

376 Delina Delaney, hoofdstuk II

Afbeelding
   Hoofdstuk II van Delina Delaney begint waar hoofdstuk I ophoudt. De kostwinner, visserman Joe Delaney rust in vrede, waarna de armoede in het naar Ierse begrippen zeer kleine gezin hard toeslaat. Delina en haar moeder wenen vele zakdoeken vol, als een klop op de deur redding brengt: Lady Gifford (echtgenote van wijlen Lord Gifford) komt Delina naaiwerk aanbieden op het kasteel. (O! Men ziet de bui reeds hangen!) En als Delina zich maandagochtend, beschenen door Sol, in zijn blikkerende majesteit, ten kastele vervoegt, loopt zij bij de ingang Lady Giffords zoon Lord (een andere naam krijgt hij het hele boek niet) tegen het lijf, die een coup de foudre krijgt, een scheut van een schicht van liefde op het eerste gezicht door zijn bast. ‘Hemelse goedheid,’ mompelt hij, ‘een juweel, een juweel van onschatbare waarde.’ Na afloop van haar eerste werkdag wacht hij haar op en begeleidt haar naar het nederige stulpje dat zij haar huis noemt, waar hij kennismaakt met haar moeder, die hij ver
Meer lezen

345 Register & Inhoud VandaagsVertaalProbleem (cumulatief)

Afbeelding
[Hiermee vervallen de registers van blog 132 en blog 241 .] Inhoud 1 Register 2 Inhoud 1 REGISTER VandaagsVertaalProbleem    99 manieren om één gedicht te vertalen: 372 (zie verder Nacht, trottoir )    112 (911, EHBO): 229    Aarens, Evi: 275 , 287 , 307 , 374    Achmatova, Anna: 146    advertenties, sovjet: 223 , 277    AI: 341 , 378 (zie ook machinevertalen )    algemeniteiten: 1 , 5 , 11 , 26 , 28 , 31 , 36 , 38 , 41 , 85 , 89 , 100 , 110 , 143 , 146 , 165 , 281     Alice in Wonderland : 40 , 42 , 44 , 46 , 48 , 50 , 52 , 54 , 56 , 131 , 217 , 218 , 219 , 272    Andersen, Hans-Christian: 370    Aristophanes: 288    associatieve transsonanties: 288 , 289 , 290 , 291 , 295 , 296 , 297    Battus: 373 , 379    Beatles, The: 20 , 102 , 134 , 159 , 211 , 225 , 351  &nbsp beletselteken: zie puntjes, drie     bende van Lieke, De : 276 , 281 , 360     Bibbergoud : zie over Suske en Wiske     Bij mij op de maan (losse boekjes, geshopt): 238 , 245 , 254 , 2
Meer lezen