381 Nacht, trottoir – als Menno Wigman

   Over de zelfverdoemelende dichter Menno Wigman schreef Erik Bindervoet een mooi gedicht in Over het werkelijkheidsgehalte van de werkelijkheid (De Harmonie, 2023), getiteld menno eet een eitje, waarin de schrijver-narrator tijdens een dichterstoernee de neerslachtig en melancholiek voor zich uit kijkende Wigman hoort klagen

over onze collega’s. over zijn verstoorde
ritme. over de organisatie. over
zijn bed. over het weer. hij mag niet meer roken.
hij mag niet meer drinken.

   En dan beseft de narrator, dat hij hem moet helpen:

ik heb een missie. ik
heb een taak. ik moet die jongen opvrolijken.

   En hij steekt hem een hart onder de riem door hem aan te moedigen een eitje te eten. (Vandaar de titel, in de aantonende en de gebiedende wijs tegelijkertijd.) Misschien – dat is niet helemaal duidelijk – lukt de opbeurmissie wel, want het gedicht eindigt met de regels:

dan stapt hij vlug naar buiten en in de vrieskou,
onder de poort van de oude watermolen
            steekt hij een sigaretje op.

   Waarop de lezer als daartoe uitgenodigd uitroept: ‘Menno, je mag niet roken!’ Dit mooie verhaal blijkt vloeiend, naadloos in de wigmanniaanse Nacht, Trottoir-versie te kunnen overgaan, alsof we nog steeds in dezelfde take zitten en we onszelf in zijn interieure monoloog naar Petersburg 1912 teleparachuteren, en in een heuse pseudo-autobiografie van de betreurde dichter zitten, kijk maar:

Wat doe ik hier, wat sta ik hier te wachten –
het uitstalraam van de drogist bij nacht,
beschenen door de manke straatlantaren,
de stoep een oosters mozaïek van peuken –
is al wat overblijft van mijn bestaan.

Waar hoop ik op als hoop vervlogen is –
ik leef in zinloos uitgespogen dagen
en ja, ik spiegel me in spiegels’ spiegels.
Ik ken het wonder dat maar niet wil komen,
ik voel het aan mijn niet te stuiten gal.

Wat zoek ik hier als mij geen pillen helpen –
genezing van de kwaal die leven heet
schenkt ook de dood niet die gevoelloos is.
Geef mij een apenpak om in te schuilen,
geef mij geloof in ongeloof.

_____

Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier.

Reacties

Een reactie posten

met onder meer de afgelopen tijd

160 Vintage Vondel

Afbeelding
   Er wordt wat afhertaald.    Eline Veere, Woutertje Pieterse, Saartje Burgerhart.    En neen, dat zijn niet de namen der hertalers.    Dat zijn de namen der boekwerken.    De pieken, de klassieken der Nederlandsche literatuur.    Die niet meer geleezen worden, zo is de vreesch.    Aengesien se curieus ghespelt syn, en non-usansueel woortgebruyk besighen.    Geen koortjen, met of zonder een carillon van bellekens, meder aan vast te knoopen. Segtmen.    En die men is dan vooral de men die het juist wel kan genieten, de neder- en andersoortige landici.    Die voor anderen dochgten – ende sy dochgten: set die dingen over in modern hedendagiaans. Dan zal de lezersschaer toestromen en sy sal juichen en sich vermeien en voller vreugt rond de hervonden boekwerken de ruttiaanse polonaise reidansen. Panta kala lian!    Sulckx was hun selfgeseghde noobel streven.    Hun brillante idé.    Doch.    Welck een aberratie!    Welck een jammerlyke dwalingh!    Welck een abusievelijke w
Meer lezen

401 A is een knotwilg

Afbeelding
   Maar het kan natuurlijk ook anders. Als je kleine kinderen wil gekmaken – en wie wil dat niet, het bereidt ze in elk geval goed voor op de grotemensenmaatschappij – zijn er nog wel meer abecedaria te bedenken. Een alfabet met telkens hetzelfde woord, bijvoorbeeld: A is een vliegtuig, dat vliegt door de lucht. B is een vliegtuig, dat vliegt boven Vught. C is een vliegtuig, met een neus en een staart. D is een vliegtuig, dat vliegt met een vaart.    En dan kun je er misschien nog een spannend verhaal in verwerken ook over het vliegtuig, dat stort neer op een brug, het vliegtuig, dat komt niet meer terug. Of zo: A is een appel, die groeit aan de tak. B is een appel, wel tien in een zak. C is een appel, zo zuur als maar kan. D is een appel, iets anders dan? E is een appel, ja, geef mij maar friet! F is een appel, friet krijg je niet. etc.    En dan volgt het huiselijke kabaal, de chaos en anarchie, de wederspannigheid en de opstandigheid, de eeuwige strijd van de niets
Meer lezen

400 Het alfabet

Afbeelding
   Het alfabet is een onuitputtelijke bron van inspiratie. De letters alleen al! Toen Liza klein was en niet eens kon praten, wilde ik haar meteen maar het alfabet leren. Beter een leervoorsprong dan een leerachterstand, dacht ik, en ik begon met de letter A. Die kon ze snel genoeg nazeggen, dus toen kwam de B. Dat ging ook goed en ik laste een leerpauze in. Eerst deze elementaire lesstof maar eens goed blijven oefenen voor we verder gaan met de C. Niet teveel tegelijk. Het moet wel veilig blijven. En op onze wandelingen met de kinderwagen herhaalden we geduldig maar enthousiast de eerste twee letters van het alfabet.    Maar toen bleek dat Liza die letters helemaal niet als letters opvatte maar als klanken die iets wilden zeggen. Klanken die zij zelf betekenis toekende. Want telkens als ze een hond zag, zei ze A, en telkens als ze een poes zag, zei ze B. Een hond was dus een A en een poes was een B.    Maar zo werkt dat niet, Liza, in de wereld van de school waar je straks naar toe
Meer lezen

404 Griezelen

Afbeelding
   Toen ik Engelse nursery rhymes aan het vertalen was voor En weg was haar neus , heb ik me ook ingelezen in de klassieke studies en verzameling van de Opies, Iona en Peter. Of ingelezen, hun boeken verslond ik. (Hierboven een deel van mijn opitheek.)    Geweldenaren! Alles weten ze over over kinderpoëzie, kinderspelletjes, kinderverhalen, wat er zoal tussen kinderen besproken wordt als er geen volwassenen bij zijn. Ook de vieze versjes die kinderen elkaar doorgeven, die de Opies hadden weggelaten uit The Singing Game en The Lore and Language of Schoolchildren tekende Iona uiteindelijk op na een jaar intensieve studie in hun natuurlijke habitat, de speelplaats op school. The People in the Playground noemde ze het, omdat kinderen zich geen kinderen noemen, maar mensen.    Boeken om in te verdwalen als in een groot en donker bos. Je weet niet half hoeveel rijmpjes, versjes, moppen, verhalen en vaste formules voor van alles je hebt meegekregen van vroeger. En ergens in je hoofd zit
Meer lezen

398 Nacht, trottoir – als aanplakbiljet

Afbeelding
   Variété Aleksandr Blok – voorheen Grote Zirkus van de H. Geest – presenteert: een van de machtigste krachtigste gedichten uit het ons bekende universum. Komt allen! En laat je buiten jezelf treden, tijd en ruimte verlaten in een melancholiek moment van ultiem inzicht: niets verandert! _____ _____ Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier .
Meer lezen

403 De grote kolesee

Afbeelding
   Als je denkt dat je iets zelf bedacht hebt blijkt het vroeg of laat al veel eerder bedacht te zijn, en vaak veel beter. Maar gelukkig hoef je niet alles zelf te bedenken, om diezelfde reden: het is al bedacht, en vaak heel goed.    Fascinerend zijn de klinkklanken in slaapliedjes, aftelversjes, speeldeuntjes, raadselrijmpjes enzovoort. Het wemelt er van de nieuwgevormde woorden, denk alleen al aan iene miene mutte en epompee poedenee poedenassa, aan tikke takke tonen en zagen zagen wiedewiedewagen. Dib dab dobbe Drie poezen in een tobbe Drie poezen in een blik Af ben ik    Er staan er een heleboel in J. van Vlotens Baker- en kinderrijmen , en ook G.J. Boekenoogen heeft zich erover gebogen, al ligt zijn schat aan door de mensen ingezonden sprookjes en versjes nog steeds in het Meertens-instituut op ontsluiting te wachten. Ingele dingele dingele dei Eén pond steken van een bij Twee paar laarzen van een vlo Nog een keer, zei tante Jo! Ingele dingele dingele dei Drie
Meer lezen

402 Niet de blauwbilgorgel

Afbeelding
   Wie kent hem niet, de blauwbilgorgel? Zijn vader was een porgel, zijn moeder was een porulan – en daar komen vreemde kind’ren van. Raban! Raban! Raban!    Waarom vond ik dat niet grappig of leuk? Lag het er te dik bovenop, met die drie bedachte nieuwe monsternamen, én blauwbilgorgel, én porgel, én porulan? Was het te gewild, met dat zeggen ‘Daar komen vreemde kind’ren van’? Vulde dat de beleving teveel in? Was het omdat ik er een denigrerende ondertoon, iets lacherigs en uitlacherigs jegens het machtige dierenrijk in proefde, met name de prachtige mandril? Of omdat ik iemand zag die buitengewoon speels uit de hoek wilde komen? Of was het dat mijn eerste reactie als recalcitrant etterbakje op alles nee, nee en nog eens nee was? En is?    Sommige mensen worden nooit ouder dan zestien. Ik ben nooit ouder dan tien geworden, en ik lees alles met de blik van een tienjarige. Of beter gezegd: alles wat ik lees moet de tienjarige in mij ook kunnen aanspreken. En dat doet De blauwbilgorgel
Meer lezen

399 Nacht, trottoir – als De Schoolmeester

Afbeelding
   De onverwoestbare Schoolmeester heeft ook zijn kijk op het Petersburgse gebeuren en hij geeft – noblesse oblige – een adembenemende nieuwe draai aan deze universele kaleidoscoop. In plaats van een metempsychotisch inzicht krijgen we een dreigende daadwerkelijke fysieke reïncarnatie, ín dit leven: wij zijn allen een, ja, wij zijn allen eender, eenden, hazen, dichters, lantarenpalen. _____ Voor bewoners van winterse gebieden is de volgende geschiedenis          (aangezien het middelpunt uit vlieden is          en weggespoeld          en thans op onbekende kusten rondkrioelt) niet bedoeld ofschoon hunliê het lezen nauwlijks te verbieden is. Hoofd- en enig personage: de dichtende ravage, kop tjokvol woordrijke bagage, versificateur van kortsluitende hoogspanningen, frequenteur van disreputabele uitspanningen, chroniqueur van tourmenterende inspanningen, salonprestidigitateur van edelaardige ontspanningen: Blok, Aleksandr in hoogsteigen persoon – dat wil zeggen: ge
Meer lezen

405 Meer griezelen

Afbeelding
   ‘Soms’, merken de Opies op in de griezel-subsectie van de sectie Just for Fun in hun The Lore and Language of Schoolchildren , ‘wordt de spanning van de verhalen opgevoerd door een bijvoegelijk naamwoord veelvuldig te herhalen, zoals oud, oud, of donker, donker.’    Herhaling – ik heb het vaker gezegd – is een van de oerste fenomenen van de poëzie, die van oudsher bedoeld is om te vervoeren en te hypnotiseren. En dat merk je helemaal goed in het griezel-genre, luister en huiver maar. In de oude oude nacht aan de oude oude hemel staat de oude oude maan en de oude oude maan schijnt op een oude oude stad en in die oude oude stad loopt een oude oude straat en aan die oude oude straat staat een oude oude muur en in die oude oude muur zit een oude oude deur met een oude oude tuin en in die oude oude tuin lopen oude oude paadjes naar een oude oude boom en in die oude oude boom zit op een oude oude tak een oude oude raaf en die oude oude raaf met zijn oude oude vleug
Meer lezen

406 Een borstelige man

Afbeelding
   Een van de redenen dat de Russische kinderpoëzie van de eerste helft van de twintigste eeuw op zo’n onmetelijk hoog niveau stond, was de aanwezigheid van twee onmetelijk getalenteerde kinderdichters en -vertalers, Kornej Tsjoekovski en Samoeïl Marsjak, en de onmetelijke bewondering die ze deelden voor de Engelse nursery rhymes, hun wezen en verschijning.    Wat ze erin aantrok was het oneducatieve ervan, de vrijheid, de muzikaliteit en de unverfroren en schaamteloze onzin die kinderen blij maakt en dorknopers boos.    Met hun vaak geniale vertalingen – Sjaltaj Boltaj bijvoorbeeld, Marsjaks Humpty Dumpty – van de nursery rhymes legden Tsjoekovski en Marsjak de grondlaag waarop een hele generatie frisse en vrolijke kinderdichters kon uitbotten, en zelf schreven ze in die geest ook nog heel wat prachtigs extra.    Soms vertaalden ze een nursery rhyme allebei, There was a crooked man and he walked a crooked mile bijvoorbeeld. There was a crooked man,          And he walked a c
Meer lezen