385 Delina Delaney, hoofdstuk III

   Beautifuller and beautifuller. In hoofdstuk III wordt Delina na haar eerste werkdag als naaistertje op Columba Castle – en a capital little seamstress is het, volgens Lady Gifford – beloond met een gouden halve soeverein, die ze mee naar huis neemt voor haar moeder. Maar ach, van pure zenuwen verliest ze het muntstuk (it kissed the gutter staat er) als ze gecornerd wordt door Lord Gifford – als ze Lord Gifford tegen de leden loopt vertaal ik, want net als Amanda Ros verboden woorden had, die ze niet netjes vond, broek, benen, wit en dergelijke, kies ik voor haar in het Nederlands het woord lijf, dat ik omzeil met leden. Lord Gifford geeft haar een dubbel zo groot muntstuk, een hele soeverein, en brengt haar thuis. Daar is Delina’s moeder niet blij mee en ze laat het merken ook: de hoger heren moeten zich bij hun eigen stand houden. Lord Gifford neemt afscheid van de weduwe Delaney en vervolgens van Delina, met dezelfde woorden maar met een andere gelaatsuitdrukking en toon, that could not fail to further shake the faith of the poor widow in his lowly advances, en ik vertaal: die het geloof van de weduwe in zijn laaghartige avances wel verder moesten... sterken, denk je, bekrachtigen – de weduwe ziet in zijn manier van afscheid nemen natuurlijk eens te meer het bewijs van zijn smerige plannetjes. Maar er staat niet strengthen, er staat shake, aan het wankelen brengen. Heel curieus.
   Ik kan hier op twee manieren chocola van bakken. 1) het geloof wankelt in [hem en] zijn laaghartige avances (dat wil zeggen, laaghartige avances is metonymisch voor Lord Gifford), of 2) het is gedacht vanuit Lord Gifford: zijn manier van afscheid nemen moet de weduwe er juist van overtuigen dat zijn avances niet laaghartig zijn. Ik ben er nog niet uit.
   Verder met het verhaal. Mevrouw Delaney geeft haar dochter opdracht de volgende ochtend het verloren muntstuk te zoeken en Lord Gifford het zijne te retourneren. Gelukkig vindt Delina het verloren geld, maar Lord Gifford weigert de gegeven soeverein terug te nemen. De lezer denkt: dat gaat niet goed aflopen, ze wordt vast van diefstal beschuldigd... We zullen zien.
   Intussen is Lady Gifford ook niet blij met alle aandacht die haar zoon de schone Delina schenkt en ze besluit Delina een baan te geven als kwekeling op de dorpsschool die under the direct control van hare ladyship valt. Grappig is dat de praktisch ingestelde schrijfster in alle woest stormende romantiek niet vergeet te vermelden wat de remuneratie is:

Met het idee dat Delina het heel goed zou doen in de hoedanigheid van kwekeling op de lagere school liet ze haar dienovereenkomstig aanstellen tegen een salaris van twintig pond per jaar, jaarlijks met vijf pond te verhogen voor een periode van vijf jaar.

Believing Delina could well act in the capacity of pupil-teacher, she accordingly had her appointed, at a salary of twenty pounds a year, to be augmented by five pounds yearly for a term of five years.

   Op de laatste werkdag komt Lord Gifford in de naaikamer binnen – waar hij kennelijk in de afgelopen maand menig aangenaam halfuurtje met Delina heeft doorgebracht – en hij bevochtigt haar laatste naaiwerkje nog meer met Nature’s dew dan zij het al beweend had. Een dramatisch gesprek ontspint zich:

‘Moet je dan eindelijk mijn huis verlaten, Delina, mijn liefste?’
   ‘Ja, Lord Gifford, dat moet ik.’
   ‘Ach, dan is dit slechts, mag ik aannemen, een lichte kneuzing die mijn verwachtingen hebben opgelopen, een bescheiden schok van kortstondig leed die in een oogwenk kan worden gewist en van de bladzij van stille teleurstelling een folio van maagdelijke schoonheid gemaakt.’

“Must you at last leave my home, Delina, my darling?”
   “Oh, I must, Lord Gifford, I must.”
   “Ah, then, this is only, I trust, a slight bruise my hopes have experienced, a slim stroke of momentary pain that can at any moment be obliterated, and the page of silent disappointment made a folio of virgin beauty.”

   Het afscheid wordt onderbroken door de binnenkomst van Lady Gifford, waardoor Delina naar huis kan ontsnappen, onderweg aan de zwartste wanhoop ten prooi. Dat staat er onnavolgbaar prachtig zo:

Terwijl Delina’s haastige stappen met knisperende sprakeloosheid afscheid namen van de bekiezelde oprijlaan die ze zo dikwijls bewandelde, rees binnenin haar zwoegende boezem de pikzwarte prop van verdriet en toen het onzichtbare lichaam zich naar de smalle opening omhooggeklauterd had, brak het met een gruwelijke galm naar buiten en strooide zijn wegstervende echo uit over de mistige haag waarlangs ze liep. Noch hoorde zij de galm, noch voelde zij haar tred, zo onbegrensbaar was haar verdriet.

As Delina’s hurried steps spake farewell with a crackling speechlessness to the pebbled avenue on which she so often trod, the blackening ball of sorrow rose within her heaving breast, and, as its invisible body clambered to the narrow summit, it burst asunder with a sickening sound, scattering its dying echo around the misty hedgeway, along which she passed. She heard not the sound, she felt not the force of her tread, her sorrow was so illimitable.
   Weer achtervolgt Lord Gifford haar en weet haar vlak voor zij het nederige stulpje bereikt te onderscheppen, waarop hij haar hartstochtelijk kust – weliswaar slechts op voorhoofd en kin (hoe je je dat moet voorstellen is een andere zaak) – en zwijgend omkeert. Einde hoofdstuk.
   Hoe moet dat aflopen? Ja, hoe moet dat verder? Moet het wel verder? Ja, het moet! We hebben nog menig prachtiger en prachtiger wordende geformuleerde formulering tegoed.
_____

   Delina Delaney van Amanda Ros is op archive.org te lezen en te downloaden, hier. Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier.

Reacties

Een reactie posten

met onder meer de afgelopen tijd

160 Vintage Vondel

Afbeelding
   Er wordt wat afhertaald.    Eline Veere, Woutertje Pieterse, Saartje Burgerhart.    En neen, dat zijn niet de namen der hertalers.    Dat zijn de namen der boekwerken.    De pieken, de klassieken der Nederlandsche literatuur.    Die niet meer geleezen worden, zo is de vreesch.    Aengesien se curieus ghespelt syn, en non-usansueel woortgebruyk besighen.    Geen koortjen, met of zonder een carillon van bellekens, meder aan vast te knoopen. Segtmen.    En die men is dan vooral de men die het juist wel kan genieten, de neder- en andersoortige landici.    Die voor anderen dochgten – ende sy dochgten: set die dingen over in modern hedendagiaans. Dan zal de lezersschaer toestromen en sy sal juichen en sich vermeien en voller vreugt rond de hervonden boekwerken de ruttiaanse polonaise reidansen. Panta kala lian!    Sulckx was hun selfgeseghde noobel streven.    Hun brillante idé.    Doch.    Welck een aberratie!    Welck een jammerlyke dwalingh!    Welck een abusievelijke w
Meer lezen

401 A is een knotwilg

Afbeelding
   Maar het kan natuurlijk ook anders. Als je kleine kinderen wil gekmaken – en wie wil dat niet, het bereidt ze in elk geval goed voor op de grotemensenmaatschappij – zijn er nog wel meer abecedaria te bedenken. Een alfabet met telkens hetzelfde woord, bijvoorbeeld: A is een vliegtuig, dat vliegt door de lucht. B is een vliegtuig, dat vliegt boven Vught. C is een vliegtuig, met een neus en een staart. D is een vliegtuig, dat vliegt met een vaart.    En dan kun je er misschien nog een spannend verhaal in verwerken ook over het vliegtuig, dat stort neer op een brug, het vliegtuig, dat komt niet meer terug. Of zo: A is een appel, die groeit aan de tak. B is een appel, wel tien in een zak. C is een appel, zo zuur als maar kan. D is een appel, iets anders dan? E is een appel, ja, geef mij maar friet! F is een appel, friet krijg je niet. etc.    En dan volgt het huiselijke kabaal, de chaos en anarchie, de wederspannigheid en de opstandigheid, de eeuwige strijd van de niets
Meer lezen

400 Het alfabet

Afbeelding
   Het alfabet is een onuitputtelijke bron van inspiratie. De letters alleen al! Toen Liza klein was en niet eens kon praten, wilde ik haar meteen maar het alfabet leren. Beter een leervoorsprong dan een leerachterstand, dacht ik, en ik begon met de letter A. Die kon ze snel genoeg nazeggen, dus toen kwam de B. Dat ging ook goed en ik laste een leerpauze in. Eerst deze elementaire lesstof maar eens goed blijven oefenen voor we verder gaan met de C. Niet teveel tegelijk. Het moet wel veilig blijven. En op onze wandelingen met de kinderwagen herhaalden we geduldig maar enthousiast de eerste twee letters van het alfabet.    Maar toen bleek dat Liza die letters helemaal niet als letters opvatte maar als klanken die iets wilden zeggen. Klanken die zij zelf betekenis toekende. Want telkens als ze een hond zag, zei ze A, en telkens als ze een poes zag, zei ze B. Een hond was dus een A en een poes was een B.    Maar zo werkt dat niet, Liza, in de wereld van de school waar je straks naar toe
Meer lezen

404 Griezelen

Afbeelding
   Toen ik Engelse nursery rhymes aan het vertalen was voor En weg was haar neus , heb ik me ook ingelezen in de klassieke studies en verzameling van de Opies, Iona en Peter. Of ingelezen, hun boeken verslond ik. (Hierboven een deel van mijn opitheek.)    Geweldenaren! Alles weten ze over over kinderpoëzie, kinderspelletjes, kinderverhalen, wat er zoal tussen kinderen besproken wordt als er geen volwassenen bij zijn. Ook de vieze versjes die kinderen elkaar doorgeven, die de Opies hadden weggelaten uit The Singing Game en The Lore and Language of Schoolchildren tekende Iona uiteindelijk op na een jaar intensieve studie in hun natuurlijke habitat, de speelplaats op school. The People in the Playground noemde ze het, omdat kinderen zich geen kinderen noemen, maar mensen.    Boeken om in te verdwalen als in een groot en donker bos. Je weet niet half hoeveel rijmpjes, versjes, moppen, verhalen en vaste formules voor van alles je hebt meegekregen van vroeger. En ergens in je hoofd zit
Meer lezen

398 Nacht, trottoir – als aanplakbiljet

Afbeelding
   Variété Aleksandr Blok – voorheen Grote Zirkus van de H. Geest – presenteert: een van de machtigste krachtigste gedichten uit het ons bekende universum. Komt allen! En laat je buiten jezelf treden, tijd en ruimte verlaten in een melancholiek moment van ultiem inzicht: niets verandert! _____ _____ Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier .
Meer lezen

403 De grote kolesee

Afbeelding
   Als je denkt dat je iets zelf bedacht hebt blijkt het vroeg of laat al veel eerder bedacht te zijn, en vaak veel beter. Maar gelukkig hoef je niet alles zelf te bedenken, om diezelfde reden: het is al bedacht, en vaak heel goed.    Fascinerend zijn de klinkklanken in slaapliedjes, aftelversjes, speeldeuntjes, raadselrijmpjes enzovoort. Het wemelt er van de nieuwgevormde woorden, denk alleen al aan iene miene mutte en epompee poedenee poedenassa, aan tikke takke tonen en zagen zagen wiedewiedewagen. Dib dab dobbe Drie poezen in een tobbe Drie poezen in een blik Af ben ik    Er staan er een heleboel in J. van Vlotens Baker- en kinderrijmen , en ook G.J. Boekenoogen heeft zich erover gebogen, al ligt zijn schat aan door de mensen ingezonden sprookjes en versjes nog steeds in het Meertens-instituut op ontsluiting te wachten. Ingele dingele dingele dei Eén pond steken van een bij Twee paar laarzen van een vlo Nog een keer, zei tante Jo! Ingele dingele dingele dei Drie
Meer lezen

402 Niet de blauwbilgorgel

Afbeelding
   Wie kent hem niet, de blauwbilgorgel? Zijn vader was een porgel, zijn moeder was een porulan – en daar komen vreemde kind’ren van. Raban! Raban! Raban!    Waarom vond ik dat niet grappig of leuk? Lag het er te dik bovenop, met die drie bedachte nieuwe monsternamen, én blauwbilgorgel, én porgel, én porulan? Was het te gewild, met dat zeggen ‘Daar komen vreemde kind’ren van’? Vulde dat de beleving teveel in? Was het omdat ik er een denigrerende ondertoon, iets lacherigs en uitlacherigs jegens het machtige dierenrijk in proefde, met name de prachtige mandril? Of omdat ik iemand zag die buitengewoon speels uit de hoek wilde komen? Of was het dat mijn eerste reactie als recalcitrant etterbakje op alles nee, nee en nog eens nee was? En is?    Sommige mensen worden nooit ouder dan zestien. Ik ben nooit ouder dan tien geworden, en ik lees alles met de blik van een tienjarige. Of beter gezegd: alles wat ik lees moet de tienjarige in mij ook kunnen aanspreken. En dat doet De blauwbilgorgel
Meer lezen

399 Nacht, trottoir – als De Schoolmeester

Afbeelding
   De onverwoestbare Schoolmeester heeft ook zijn kijk op het Petersburgse gebeuren en hij geeft – noblesse oblige – een adembenemende nieuwe draai aan deze universele kaleidoscoop. In plaats van een metempsychotisch inzicht krijgen we een dreigende daadwerkelijke fysieke reïncarnatie, ín dit leven: wij zijn allen een, ja, wij zijn allen eender, eenden, hazen, dichters, lantarenpalen. _____ Voor bewoners van winterse gebieden is de volgende geschiedenis          (aangezien het middelpunt uit vlieden is          en weggespoeld          en thans op onbekende kusten rondkrioelt) niet bedoeld ofschoon hunliê het lezen nauwlijks te verbieden is. Hoofd- en enig personage: de dichtende ravage, kop tjokvol woordrijke bagage, versificateur van kortsluitende hoogspanningen, frequenteur van disreputabele uitspanningen, chroniqueur van tourmenterende inspanningen, salonprestidigitateur van edelaardige ontspanningen: Blok, Aleksandr in hoogsteigen persoon – dat wil zeggen: ge
Meer lezen

405 Meer griezelen

Afbeelding
   ‘Soms’, merken de Opies op in de griezel-subsectie van de sectie Just for Fun in hun The Lore and Language of Schoolchildren , ‘wordt de spanning van de verhalen opgevoerd door een bijvoegelijk naamwoord veelvuldig te herhalen, zoals oud, oud, of donker, donker.’    Herhaling – ik heb het vaker gezegd – is een van de oerste fenomenen van de poëzie, die van oudsher bedoeld is om te vervoeren en te hypnotiseren. En dat merk je helemaal goed in het griezel-genre, luister en huiver maar. In de oude oude nacht aan de oude oude hemel staat de oude oude maan en de oude oude maan schijnt op een oude oude stad en in die oude oude stad loopt een oude oude straat en aan die oude oude straat staat een oude oude muur en in die oude oude muur zit een oude oude deur met een oude oude tuin en in die oude oude tuin lopen oude oude paadjes naar een oude oude boom en in die oude oude boom zit op een oude oude tak een oude oude raaf en die oude oude raaf met zijn oude oude vleug
Meer lezen

406 Een borstelige man

Afbeelding
   Een van de redenen dat de Russische kinderpoëzie van de eerste helft van de twintigste eeuw op zo’n onmetelijk hoog niveau stond, was de aanwezigheid van twee onmetelijk getalenteerde kinderdichters en -vertalers, Kornej Tsjoekovski en Samoeïl Marsjak, en de onmetelijke bewondering die ze deelden voor de Engelse nursery rhymes, hun wezen en verschijning.    Wat ze erin aantrok was het oneducatieve ervan, de vrijheid, de muzikaliteit en de unverfroren en schaamteloze onzin die kinderen blij maakt en dorknopers boos.    Met hun vaak geniale vertalingen – Sjaltaj Boltaj bijvoorbeeld, Marsjaks Humpty Dumpty – van de nursery rhymes legden Tsjoekovski en Marsjak de grondlaag waarop een hele generatie frisse en vrolijke kinderdichters kon uitbotten, en zelf schreven ze in die geest ook nog heel wat prachtigs extra.    Soms vertaalden ze een nursery rhyme allebei, There was a crooked man and he walked a crooked mile bijvoorbeeld. There was a crooked man,          And he walked a c
Meer lezen