448 Wreede Piet
F.H. (Frits) van Leent, 1830-1912, schrijver van een slordige 185 kinderboeken, en vertaler-bewerker van klassiekers als Moeder Hubbard en haar Hondje (net als Agatha, zie blog 261, De komische avonturen van grootmoeder Helder en haar hond, hier), De Geschiedenis van Robinson Crusoë, Reisavonturen van Gulliver, Uit het leven van Oom Tom, sprookjes als Roodkapje en verhalen over Reinaert de Vos en Ali Baba.
Piet de Smeerpoes vertaalde hij twee keer, een keer meestal korter dan het origineel (in dit geval niet) en een keer ongeveer gelijkop lopend met het origineel. Het is mogelijk dat de langere versie niet van Van Leent is, maar van een ander; in elk geval heb ik er maar drie gedichten uit gevonden, De geschiedenis van Koen, die op zijn duimpje zoog, Ongehoorzaam Paulientje en De geschiedenis van den vliegenden Robert. Nader onderzoek is geboden.
Hier dus een gedicht uit de kortere versies met dien verstande dat dit gedicht juist langer is. (Gek word je ervan.)
Frits van Leent – Wreede Piet
Een booze jongen ziet gij hier!
Hij vangt de vliegjes uit pleizier,
En trekt ze poot en vleugels af
Eer hij ze aan de spinnen gaf.
Hij deed zijn moeder veel verdriet,
Zij schreide vaak om wreede Piet
Die in zijn luimen niets ontzag;
Want zonder meelij of gevoel,
Sloeg hij haar poesje met een stoel –
Tot zij voor dood ter neder lag!
Eens, sloeg hij ook een vogel dood
Toen brak hij haast den hond zijn poot,
Dien hij zoo bitter lijden deed;
Maar ’t hondje altijd zacht en goed,
Werd op den wreedaard zoo verwoed,
Dat hij hem in de beenen beet!
Daar ligt hij nu in ’t bed ter neer,
En klaagt: “mijn been doet ach! zoo’n zeer!
De dokter zit er lachend bij,
En geeft hem bitt’re artsenij,
En zegt: “gij hebt die straf verdiend,
Gij wreede knaap, en niemands vriend!
De hond smult van de leverworst.
En laaft, aan zoete wijn, zijn dorst!
De zweep, waar Pieter hem meê sloeg,
En die hij meê naar huis toe droeg,
Vergeet hij heel zijn leven niet:
Want ’t is de zweep van wreede Piet!
Curieus. In deze vertaling lijkt het eerder of Van Leent onbewogen een natuurfenomeen beschrijft – de wreedheid – dan dat hij die aan de kaak stelt. Hij neemt ons mee door de dierentuin. Een booze jongen ziet gij hier! Na Hij deed zijn moeder veel verdriet verwacht je een larmoyant Dickens-achtig verhaal. De moeder neemt in deze vertaling de plek van de sloof des huizes in die in het Duits door de wreedaard wordt afgeranseld. Wel sloeg hij haar poesje met een stoel – waarbij je je afvraagt op welk poesje Van Leent doelt, want de felis felis is niet met een stoel bewerkt maar met een steen vermorzeld, getuige de afbeelding.
De misdoenerij is zachter, milder, onschuldiger geworden, wat ook komt doordat het zo klungelig gezegd is: Eens, sloeg hij ook een vogel dood | Toen brak hij haast den hond zijn poot, Dien hij zoo bitter lijden deed – als je van de constructie eindelijk chocola gemaakt hebt, is het al te laat voor griezelen, gruwen of gloedvolle verontwaardiging.
De benenbijterij is ook niet direct invoelbaar helaas. Wel leuk is dat de dokter de wrede knaap hartelijk uitlacht en hem zegt dat het zijn eigen schuld dikke bult is. Dat is pas wreed!
Hier verschijnt eindelijk de zweep die Hoffmann in 1858 toevoegde, jawel, bijna precies vijftig jaar na dato.
_____
De wetenswaardigheden over Van Leent haal ik uit een artikel geschreven door Frits Booy in het Lexicon van de jeugdliteratuur op de dbnl hier. Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier.
Piet de Smeerpoes vertaalde hij twee keer, een keer meestal korter dan het origineel (in dit geval niet) en een keer ongeveer gelijkop lopend met het origineel. Het is mogelijk dat de langere versie niet van Van Leent is, maar van een ander; in elk geval heb ik er maar drie gedichten uit gevonden, De geschiedenis van Koen, die op zijn duimpje zoog, Ongehoorzaam Paulientje en De geschiedenis van den vliegenden Robert. Nader onderzoek is geboden.
Hier dus een gedicht uit de kortere versies met dien verstande dat dit gedicht juist langer is. (Gek word je ervan.)
Een booze jongen ziet gij hier!
Hij vangt de vliegjes uit pleizier,
En trekt ze poot en vleugels af
Eer hij ze aan de spinnen gaf.
Hij deed zijn moeder veel verdriet,
Zij schreide vaak om wreede Piet
Die in zijn luimen niets ontzag;
Want zonder meelij of gevoel,
Sloeg hij haar poesje met een stoel –
Tot zij voor dood ter neder lag!
Eens, sloeg hij ook een vogel dood
Toen brak hij haast den hond zijn poot,
Dien hij zoo bitter lijden deed;
Maar ’t hondje altijd zacht en goed,
Werd op den wreedaard zoo verwoed,
Dat hij hem in de beenen beet!
Daar ligt hij nu in ’t bed ter neer,
En klaagt: “mijn been doet ach! zoo’n zeer!
De dokter zit er lachend bij,
En geeft hem bitt’re artsenij,
En zegt: “gij hebt die straf verdiend,
Gij wreede knaap, en niemands vriend!
De hond smult van de leverworst.
En laaft, aan zoete wijn, zijn dorst!
De zweep, waar Pieter hem meê sloeg,
En die hij meê naar huis toe droeg,
Vergeet hij heel zijn leven niet:
Want ’t is de zweep van wreede Piet!
Curieus. In deze vertaling lijkt het eerder of Van Leent onbewogen een natuurfenomeen beschrijft – de wreedheid – dan dat hij die aan de kaak stelt. Hij neemt ons mee door de dierentuin. Een booze jongen ziet gij hier! Na Hij deed zijn moeder veel verdriet verwacht je een larmoyant Dickens-achtig verhaal. De moeder neemt in deze vertaling de plek van de sloof des huizes in die in het Duits door de wreedaard wordt afgeranseld. Wel sloeg hij haar poesje met een stoel – waarbij je je afvraagt op welk poesje Van Leent doelt, want de felis felis is niet met een stoel bewerkt maar met een steen vermorzeld, getuige de afbeelding.
De misdoenerij is zachter, milder, onschuldiger geworden, wat ook komt doordat het zo klungelig gezegd is: Eens, sloeg hij ook een vogel dood | Toen brak hij haast den hond zijn poot, Dien hij zoo bitter lijden deed – als je van de constructie eindelijk chocola gemaakt hebt, is het al te laat voor griezelen, gruwen of gloedvolle verontwaardiging.
De benenbijterij is ook niet direct invoelbaar helaas. Wel leuk is dat de dokter de wrede knaap hartelijk uitlacht en hem zegt dat het zijn eigen schuld dikke bult is. Dat is pas wreed!
Hier verschijnt eindelijk de zweep die Hoffmann in 1858 toevoegde, jawel, bijna precies vijftig jaar na dato.
De wetenswaardigheden over Van Leent haal ik uit een artikel geschreven door Frits Booy in het Lexicon van de jeugdliteratuur op de dbnl hier. Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier.
Reacties
Een reactie posten