449 De ruwe Hein

   Suze Andriessen (1850-1924) was in haar tijd, zegt Wikipedia, een populair en zelfs voortuitstrevend schrijfster van jeugdliteratuur. In 1897 verscheen haar vertaling van Der Struwwwelpeter onder de curieuze titel De Hedendaagsche Piet de Smeerpoets en ook onder haar eigen naam, want er staat door Suze Andriessen onder, zonder vermelding van enige Heinrich of Hoffmann. Dan zou je inderdaad een heel nieuwe insteek verwachten op het vijftig jaar oude boek, met vreselijke ongelukken met nieuwlichterijen en de modernste snufjes als stoomtrams, elektriciteit en gaslantaarns, maar nee, het is een gewone, her en der zelfs getrouwe vertaling van de Struwwelpeter. Het enige moderne dat ik eraan kan ontdekken, is dat de zwavelstokjes (das Feuerzeug) lucifers zijn geworden.

Suze Andriessen – De ruwe Hein

Een nare jongen was die Hein!
Hij zat vol booze streken,
Geen vliegje liet hij zelfs met rust,
En dat’s een leelijk teeken.
De stoelen danste hij kapot,
Poes wierp hij van de trappen,
En toen de meid er iets van zei,
Gaf hij haar duchtig klappen!

Fidel had dorst en dronk eens wat,
Maar nauw zag Hein het diertje,
Of hij riep uit: “Komaan, dat’s goed,
Dat is weer een pleiziertje”.
En ruts daar knalde fluks de zweep,
Maar vóór Hein kon ontsnappen,
Daar nam Fidel zijn kansje waar,
Hem in zijn kuit te happen!

Hein schreeuwde moord en brand.
Men liet een dokter halen,
Die kwam en zei: “Ons Heintje moet
Naar bed toe, zonder dralen!”

Daar ligt hij nu en lijdt braaf pijn,
Moet nare drankjes slikken.
Maar ’t hondje denkt: “Zoo is het goed!”
En gaat Hein’s bord aflikken.

   Een vertaling vol veroordelende woorden en zinnen, nare jongen, booze streken, leelijk teken, duchtig klappen – duidelijk nog uit de tijd van het tellen en niet showen. Vreemd dan dat Hoffmanns origineel alles wel zo goed laat voelen. De wreedheid spat er niet echt van af, de hondebeet lijkt onschuldig: daar nam Fidel zijn kansje waar – het wordt er wel erg guitig van. Vervolgens kan de wandader ook nog eens braaf pijn liggen lijden, dus zo’n vreselijke beet zal het wel niet geweest zijn. Ook niet bijdragend aan de spanning is het slappe rijmschema, abab. Aan zo’n wreedaard kan geen kind een voorbeeld nemen.
   Het is verbluffend hoe je met enkele kleine ingrepen elke angel uit iedere tekst kan halen.
_____
Met dank aan Paul van Capelleveen, die deze uitgave opduikelde in de Koninklijke Bibliotheek. Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier.