495 Alles wordt erdoor verlicht

Het wel heel treurige verhaal met de lucifers (Jan Kuijper, 2000)

Paula was alleen in huis,
niemand anders was er thuis.
Zie haar dansen! zie haar springen!
hoor haar leuke liedjes zingen!
Wie had daar op het buffet
die doos lucifers gezet?
Paula zei: wat reuze fijn,
dat moet prachtig speelgoed zijn.
Als ik doe wat moeder doet,
gaat het vast en zeker goed.

De katten Grijs en Grauw,
die zwaaien met hun klauw.
Hun haren staan rechtop
op staart en rug en kop.
Miauw! Mio! Miauw! Mio!
Laat staan, want je verbrandt je zo!

Paula luistert niet naar katten!
Als het houtje vlam gaat vatten,
kijkt zij nergens anders naar,
zij gelooft niet in gevaar.
Zie haar dansen! zie haar springen!
hoor haar leuke liedjes zingen!

De katten Grijs en Grauw,
die zwaaien met hun klauw.
Hun haren staan rechtop
op staart en rug en kop.
Miauw! Mio! Miauw! Mio!
Gooi weg, wat je verbrandt je zo!

Oei! daar staat haar jurk in brand!
Daar haar strikken! Daar haar hand!
Daar haar haar en haar gezicht!
Alles wordt erdoor verlicht!

De katten Grijs en Grauw,
die jammeren: kom gauw!
Maar goede raad was duur,
want niemand zag het vuur.
Mio! Miauw! Mio! Miauw!
Het kind verbrandt! Toe, help ons nou!

Alles is tot as vergaan.
Paula’s schoenen bleven staan,
mooie schoentjes, pas gekocht
en zorgvuldig uitgezocht.

De katten Grijs en Grauw
zijn in de zwarte rouw.
Miauw! Mio! Miauw! Mio!
O wee! haar ouders komen zo!
En uit hun ogen komen
twee zoute tranenstromen.

   Je zou na Luursema zeggen: tijd voor een knaller. De vertaling van Kuijper uit 2000 is dat helaas niet. De eerste twee regels zetten meteen de toon voor een langdradige vertaling:

Paula was alleen in huis,
niemand anders was er thuis.

   Ja, dat haalt je de koekoek, dat betekent alleen, dat er niemand anders was. Je hebt al zo weinig regels en dan ga je alles nog eens herhalen ook in plaats van er iets leuks van te maken. En als het nou grappig gezegd was en een geestig of dommig pleonasme, dan kon ik ermee leven, maar dit is armoe, van gedachte en van uitdrukking.
   Grijs en Grauw zijn iets leukere kattennamen dan we hebben gehad, maar Paula luistert niet naar katten! had niet gehoeven. Daar gaat het helemaal niet om: Paula luistert niet naar haar vader en moeder, dat is de crux, en daarvoor wordt ze in dit verhaal terecht, hoewel misschien een tikkeltje al te correctief gestraft.
   Ook Kuijper heeft geen gelukkige vervanging kunnen bedenken voor het razouxse En eind’lijk brandt zij helegaar. Luursema was al ongelukkig met Paulientje krijgt het vreeslijk warm! maar Kuijpers ironisering is ook niet echt bevorderlijk voor de gruwel:

Daar haar haar en haar gezicht!
Alles wordt erdoor verlicht!

   Als de gruwelijke zelfverbranding plaatsgrijpt, komt de vertaler ons olijk wijzen op de prachtige, welhaast kerstboomachtige verlichting die het arme brandende meisje afgeeft. Grappig kan ik het niet vinden. Humor, het is je gegeven of het moet je zo snel mogelijk ontnomen worden.
_____
Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier. Hieronder het Duits.