235 Peacetaal en wartaal

   Wartaal hoeft niet macaronisch te zijn. Of spaghettisch. Het hoeft zich niet in eindeloze kronkelige bochten te wringen om de weg kwijt te raken. Het hoeft geen diep donker bos te zijn op een bewolkte maanloze nacht waar je niet eens meer weet wie je zelf bent en of je er nog bent.
   Je hebt er geen vijfhonderd bladzijden doorgekookte noedels voor nodig. Het kan ook kort.
   Reclameslogans lukt het soms met speels gemak. ‘Laat lepra ook jou een zorg zijn’ bijvoorbeeld. Of ‘Croky. Ze smaken zoals ze kraken.’
   Ook een verwarrende was ‘Eerst denken, dan doen’, gericht tegen verkeershufters. Waarschijnlijk wilden ze zeggen: ‘Eerst denken, dan niet doen.’ Maar nu was het een vrijbrief om gewoon lekker door te gaan met bumperkleven, afsnijden, de mensen de schrik op het lijf jagen en vrouwelijke fietsers standaard voor hoer uitschelden. ‘Ik heb toch eerst nagedacht, eikel!’
   Maar het hoeft niet eens Nederlands te zijn, de onbegrijpelijke wartaal.
   Ik stuit in een boek over vogels op een tekst die de Apollo 11-bemanning in juli 1969 op de maan heeft achtergelaten, gegraveerd op een plaquette:

      HERE MEN FROM THE PLANET EARTH
        FIRST SET FOOT UPON THE MOON
                        JULY 1969, A.D.
     WE CAME IN PEACE FOR ALL MANKIND

   Was getekend, de drie astronauten en Richard Nixon, alias Tricky Dicky, de man die John Lennon liet schaduwen, de man die de Russen wilde afschrikken door voor een labiele gek door te gaan, de afluisteraar die uitdrukkelijk geen boef was.
   Was die erbij dan?
   Of heeft hij de tekst opgesteld?
   Dat zou best kunnen, want vooral de laatste regel wordt in beknoptheid alleen in wolligheid overtroffen. ‘We came in peace for all mankind.’
   In het vogelboek wordt het trouwens verkeerd geciteerd als ‘We come in peace for all mankind’, alsof de maanmannetjes al met een delegatie paperclipachtige koppotigen staan te wachten.
   In de tegenwoordige tijd is de frase wel levensechter, want ‘we come in peace’ zijn bij uitstek de woorden van binnenvallende kolonisten tegen de inheemse bevolking die kort daarop genadeloos zal worden geknecht, verdreven, uitgeroeid, gedecimeerd, getreiterd, tot Untermenschen verklaard, van rechten ontdaan, uitgehongerd, met ziekten besmet en tot niets gereduceerd door dezelfde zich vreedzaam noemende nieuwkomers.
   Het is een dreigement, ‘wij komen in vrede’.
   ‘Wij komen in vrede, dus waag het niet de wapens op te nemen!’
   Sowieso, dat je dat er expliciet bij moet zeggen, dat je vreedzame bedoelingen hebt. Daar druipt de hypocrisie toch van af? (En ook laffe angst natuurlijk.) Dat geloof je toch meteen niet meer?
   Maar het gaat me om dat ‘for all mankind’.
   Hoe moet ik dat begrijpen? (Helaas, ik moest het begrijpen, want ik moest het vertalen...)
   Het woordje ‘for’ stelt mij hier voor onoverkomelijke problemen. Is het ‘peace for all mankind’, vrede voor de ganse mensheid? Als je vrede voor de mensheid wil, moet je niet naar de maan, dan heb je op je eigen planeet genoeg te doen. Waarvoor ga je daarom bedelen op de maan?
   Of denken de Amerikanen dat als je de Amerikaanse vlag op de maan plant, dat dan vrede automatisch nederdaalt over de hele mensheid?
   Of is het toch ‘we came for all mankind’? Maar dat lost het probleem niet op. Wat is dat voor dan, in dat geval? Ten behoeve van de mensheid? Ten voordele van? Met het oog op de mensheid? Wij zijn gekomen omwille van de hele mensheid? Als zijnde de mensheid? In plaats van de mensheid?
   Het lijkt erop dat er ook iets inzit van ‘namens’ de mensheid, ‘uit naam van de mensheid’ – al wist ik niet dat de drie astronauten een mandaat hadden gekregen van diezelfde mensheid. Ik ben althans niet bekend met handtekeningenacties voorafgaand aan de missie.
   Ik vroeg het aan ons meest nabije equivalent van maanmannetjes, de vertaalmachines DeepL en googletranslate, hoe zij het snapten, en zij kozen unaniem voor ‘voor’.
   Ik zocht op het internet hoe het door de mensheid vertaald werd (het Nederlandstalige deel daarvan), en dat bleek eerlijk verdeeld tussen ‘namens’ (of ‘uit naam van’) en ‘voor’. Een Russische vertaling koos ook voor ‘uit naam van’.
   Dat is in elk geval iets duidelijker dan wat er in het Engels staat, en waarmee wij ons tot de risee van het bewoonde universum hebben gemaakt.
   Ons visitekaartje aan het heelal, een boodschap om te laten weten dat er intelligent leven is op de blauwe planeet, en wat krijgen we? Onbegrijpelijke wartaal!
   En als wij het al niet begrijpen, hoe moeten de maanmannetjes er dan wijs uit worden? Die krabben zich met hun paperclipextensies achter hun koppotige oren.
   Goddank waren ze er niet om het te lezen.
   Maar het blijft een aanmatigende, duistere, dreigende, onheilspellende boodschap die we daar hebben achtergelaten op onze zusterdubbelplaneet.

_____
   Verwijzingen. De plakwette (waarvan een uitsnede op de banier te zien is) staat afgebeeld op de nasa-site, hier. Misschien is de auteur van het vogelboek die de tegenwoordige tijd aanhaalt in de war met een EP van Mishka’s Mad Gay Mafia uit 2001, zie hier. Inmiddels is mijn verbetering zonder dankzegging geaccepteerd door de Engelse redacteur, Fred, met nog een stuk of tien andere correcties, een fractie van wat ik aangedragen had – kennelijk wilde Fred zijn auteur er niet mee lastigvallen (en hij had ze zelf natuurlijk moeten zien).