266 Late style

   Jesenins gedicht over het aanstaande verlies van zijn gulden lokken wordt door Anatoli Mariëngof tweemaal aangehaald in zijn ‘onsterfelijke trilogie’.
   Beide keren deels.
   Het gedicht telt vier strofen van vier regels.

   In Roman zonder leugens uit 1927 haalt Mariëngof drie strofen aan. In de latere memoires Mijn eeuw, mijn vrienden en vriendinnen twee.
   In 1997 vertaalde ik de drie strofen in Roman zonder leugens zo:

Als in het najaar schalt de uil
Over de wegenweidsheid vroeg
Ik merk het wel, mijn hoofd wordt kaal
Het haar valt voor de najaarsploeg.

Het oehoet over veld en steppe,
Moeder blauwe esp kijk aan!
De haren van je zoon verleppen
Op zijn hoofd een sneeuwen maan

Zonder loof en zonder vreugd
Slechts stergelui is nog te horen
Zonder mij zingt straks de jeugd,
En doof voor mij zijn oude oren.

   Toen ik vorig jaar een tweede druk gereedmaakte dacht ik: niks meer aan doen!
   Die voorzichtige houding is door intuïtie en ervaring ingegeven. Niet alleen de dichter, ook de vertaler moet het van inspiratie hebben. Zo gauw je ergens aan begint te kloten, stort het bouwwerk in. En blijken de verbeteringen – te laat – vaak verslechteringen.
   Dan kun je het beter allemaal opnieuw doen en er twee versies van maken.
   Intussen had ik ook de nagelaten memoires al vertaald, waarin ik twee strofes van hetzelfde gedicht was tegengekomen.
   Maar ik had het niet gemerkt...
   Ik was vergeten dat ik het gedicht al eerder was tegengekomen.
   En vertaalde derhalve de twee strofen die hier ter sprake kwamen helemaal fris van de lever in alle onschuld en onnozelheid alsof ik ze voor het eerst zag.
   Heel anders natuurlijk.

Op z’n najaars roept de uil
Over het land, zo weids en plat.
Mijn oude hoofd wordt nat en vuil,
En verliest zijn gouden blad.

Het steppe-‘oehoe’ van het veld,
Moeder blauwe esp, ik groet u zeer!
Straks valt de maan, in sneeuw gehuld
Op uw zoon zijn schedel neer.

   Dat is, mag je wel zeggen, heel anders.
   Weg wegenweidsheid, weg sneeuwen maan, weg het werkwoord oehoeën... Wat toch fraaie jeseninismen waren, ook al staat het er niet helemaal of helemaal niet in het Russisch.
   De tweede versie, vijfentwintig jaar later gemaakt, is duidelijk minder exuberant. Misschien kunnen we wel van een late style van de vertaler spreken. Ik word oud!
   Welke is beter?
   Ik zou het niet weten.
   Wat ik wel weet is dat nog steeds de vierde en laatste strofe ontbreekt.
   Komt ie – onvermijdelijk in mijn late style...

Een nieuwe dichter, blijgezind
Komt naar het bos langs verre paadjes.
Op z’n najaars waait de wind,
Op z’n najaars strooit hij blaadjes.

_____
   Verwijzingen. In het zwarte boek werden in 1990 Mariëngofs memoires Мой век, мои друзья и подруги uitgegeven, met in dezelfde band ook zijn Роман без вранья. Jesenins gedicht ‘По-осеннему кычет сова’ is overgenomen uit zijn vijfdelige verzamelde werken uit 1966. Verder de kaft van de Pegasus-uitgave van Roman zonder leugens en de Arbeiderspers-uitgave van Mijn eeuw, mijn vrienden en vriendinnen, beide uit 2022. Een doorlopend bijgewerkt cumulatief register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 241, hier.