452 De geschiedenis van stouten Jan
De tijd van de nieuwe illustraties bij de oude tekst is inmiddels voorbij. Waarom? Omdat het kopijrecht op Hoffmanns tekeningen was verlopen en de uitgevers, die het toch al zo moeilijk hebben, daarvoor nu geen cent meer hoeven te betalen? Maar wie betaalde de nieuw gemaakte illustraties dan tot nu toe? Of was dat zoals het een kunstenaarshonorarium betaamt een habbekrats, een schijntje? ‘Het is toch leuk dat we er een boek van maken?’
Maar waarom dan sowieso nog een nieuwe vertaling laten maken? Deze verscheen rond 1930. Freddy Last schreef ook onder meer Vroolijke plaatjes met oolijke praatjes en versjes in Van twee rakkers.
Freddy Last – De geschiedenis van stouten Jan
Die wreede Jan, die wreede Jan,
O, wat was dat een dolleman!
Ving hij een vlieg van ’t vensterruit,
Dan trok hij haar de vleugels uit;
De stoelen sloeg hij in mekaar,
En zie de arme vogels daar!
De katten, zelfs zijn zuster Griet
Die spaarde dolle Jantje niet.
Een hond stond bij een waterbak.
Dronk water daar op zijn gemak,
Toen sloop stil, op zijn teenen, an
Die nare, stoute, wrede Jan
En sloeg den hond, – die jankte zeer –
En sloeg en schopte ’m keer op keer.
Hap!, in zijn been beet toen de hond
En er ontstond een diepe wond;
Die nare, stoute, wrede Jan,
Die schreeuwde van de pijn ervan;
Naar huis liep toen heel vlug de hond,
Het zweepje droeg hij in den mond.
Men legde Jan in bed terneer:
Och, och, wat deed zijn been hem zeer!
De Dokter zei: “Ja dat doet pijn”,
En gaf een fleschje medicijn.
Aan Jantjes tafel zat de hond,
Gebruikte ijv’rig weer zijn mond,
At koek en lekk’re leverworst
En leschte zelfs met wijn zijn dorst.
En op den stoel hing hij de zweep:
Was dat nu van den hond niet leep?
Het leukste van het verhaal zijn natuurlijk de wreedheden, en daarna de beet van de hond. Dan is Er ontstond een diepe wond niet erg gruwelijk en bloedstollend gezegd helaas, hoewel het onnozele van de mededeling ook wel een bepaalde hoffmanniaanse charme heeft. Jammer is dat de regel daarvoor ook al zo klungelig is: Hap!, in zijn been beet toen de hond – waar één keer leuk is, is twee keer slordig. Ook bij de regel Die schreeuwde van de pijn ervan was de vertaler denk ik te snel tevreden. De Dokter zei: “Ja dat doet pijn” is ook al zo nietszeggend. Had de dokter niet iets leukers, grappigers, gemeners kunnen zeggen? Op -ijn valt goed te rijmen, en als dat niet lukt kun je altijd overstappen op -ij, als je van medicijn artsenij maakt.
Geen kind gelooft zo’n ironische zinswende als Och, och, wat deed zijn been hem zeer! Dat is typische grotemensenneerbuigendheid. Dat de hond lekk’re leverworst at, zal kinderen ook lekk’re leverworst wezen.
_____
Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier.
Maar waarom dan sowieso nog een nieuwe vertaling laten maken? Deze verscheen rond 1930. Freddy Last schreef ook onder meer Vroolijke plaatjes met oolijke praatjes en versjes in Van twee rakkers.
Die wreede Jan, die wreede Jan,
O, wat was dat een dolleman!
Ving hij een vlieg van ’t vensterruit,
Dan trok hij haar de vleugels uit;
De stoelen sloeg hij in mekaar,
En zie de arme vogels daar!
De katten, zelfs zijn zuster Griet
Die spaarde dolle Jantje niet.
Een hond stond bij een waterbak.
Dronk water daar op zijn gemak,
Toen sloop stil, op zijn teenen, an
Die nare, stoute, wrede Jan
En sloeg den hond, – die jankte zeer –
En sloeg en schopte ’m keer op keer.
Hap!, in zijn been beet toen de hond
En er ontstond een diepe wond;
Die nare, stoute, wrede Jan,
Die schreeuwde van de pijn ervan;
Naar huis liep toen heel vlug de hond,
Het zweepje droeg hij in den mond.
Men legde Jan in bed terneer:
Och, och, wat deed zijn been hem zeer!
De Dokter zei: “Ja dat doet pijn”,
En gaf een fleschje medicijn.
Aan Jantjes tafel zat de hond,
Gebruikte ijv’rig weer zijn mond,
At koek en lekk’re leverworst
En leschte zelfs met wijn zijn dorst.
En op den stoel hing hij de zweep:
Was dat nu van den hond niet leep?
Het leukste van het verhaal zijn natuurlijk de wreedheden, en daarna de beet van de hond. Dan is Er ontstond een diepe wond niet erg gruwelijk en bloedstollend gezegd helaas, hoewel het onnozele van de mededeling ook wel een bepaalde hoffmanniaanse charme heeft. Jammer is dat de regel daarvoor ook al zo klungelig is: Hap!, in zijn been beet toen de hond – waar één keer leuk is, is twee keer slordig. Ook bij de regel Die schreeuwde van de pijn ervan was de vertaler denk ik te snel tevreden. De Dokter zei: “Ja dat doet pijn” is ook al zo nietszeggend. Had de dokter niet iets leukers, grappigers, gemeners kunnen zeggen? Op -ijn valt goed te rijmen, en als dat niet lukt kun je altijd overstappen op -ij, als je van medicijn artsenij maakt.
Geen kind gelooft zo’n ironische zinswende als Och, och, wat deed zijn been hem zeer! Dat is typische grotemensenneerbuigendheid. Dat de hond lekk’re leverworst at, zal kinderen ook lekk’re leverworst wezen.
Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier.
Reacties
Een reactie posten