213 Het verhaal van de laatste zeven verhalen

   Hierbij mijn oplossingen voor de zeven prenten in de Getekende Verhalen, de Verhalen in Plaatjes, de Fabels in Beeld die er na 1937 zijn bijgekomen.
   Een mooie alomvattende titel heb ik nog niet. Misschien iets als Van het een komt het ander – die is lekker vaag tenminste, en hij dekt de lading van de verhalen ook. En dan als ondertitel Verhalen in plaatjes, of voor het exotisme: Russische prentenverhalen. Of een combinatie.
   De laatste zeven. Ze staan niet in de uitgave van 1937, maar wel in de derde editie van 1955 en ze schijnen ook in de tweede editie uit 1940 te staan. Daarmee kunnen ze toch van Charms zijn, want zijn tweede, laatste, fatale arrestatie vond plaats op 23 augustus 1941. Een van de andere schrijvers, Natalja Dilaktorskaja, zat toen al opgesloten in een kamp. Opgepakt zijn betekende meestal onmiddellijke publieke naamsverwijdering, maar haar naam stond nog steeds in de tweede uitgave van 1940.
   Het laatste gedicht van Charms dat voor zijn dood verscheen was На дворе в зелёной клетке (‘Op het erf in een groen hokje’ – moet ik nog vertalen), in het tijdschrift Moerzilka van september 1941. Op 2 februari 1942 stierf Charms, tijdens de blokkade van Leningrad, onder erbarmelijke omstandigheden, op de psychiatrische afdeling van de gevangenis.
   Рассказы в картинках, vertelt de wikipedia-pagina, is in de jaren tachtig vertaald in het Engels, Duits, Frans, Nederlands, Spaans, Portugees, Roemeens, Tsjechisch, Slowaaks, Arabisch, Perzisch, Mongools, Lao, Khmer, Hindi, Bengali, Marathi, Dari, Urdu, Gujarati, Nepalees, Oriya, Kannada en Maleis. Er is nog werk voor de doorgewinterde verzamelaar.
   Hieronder de versgeperste, heetnaaldige, nieuwste en laatste zeven.

   Een rare tekening als binnenkomer. Er staan allemaal dieren op die niet in de verhaaltjes voorkomen, de walvis bijvoorbeeld, die bovendien ook nog eens erg klein behuisd is. Het hert houdt het banier ‘welkom’ (bij mij ‘ingang’) vast boven een opening in de haag die verdacht veel op een uitgang lijkt. Worden we uitgenodigd om zo snel mogelijk op te sodemieteren soms? Hoe dan ook, geen verdere tekst, dus ik heb er maar iets van gemaakt. We slaan snel om.

   De haasjes had ik al gedaan in een recente webfiltercolum. Liesbeth Elseviers maakte er dit van:

‘Stop met spelen en kom eten
of ik eet jouw wortel op!’
‘Stop met roepen, ik kom eten
maar eerst plof ik op je kop!’

   Dit zou nog best eens een Charms-gedicht kunnen zijn. De overzetting in het Nederlands doet in elk geval een poging tot vercharmsificatie. Misschien geeft steeds driemaal groem en driemaal zoem in plaats van twee keer ritmisch wat meer voldoening, maar dat paste niet op de regel. Liesbeth Elseviers nam ook deze onder handen, en wel zo exuberant dat de punchline er een beetje onder lijdt en niet heel punchy meer is:

Sssjt, doet Gigi. Hij wil maffen.
Zzzjt, doet Vlieg. Kom op, joh. Blaffen!
Woef waf hap valt Gigi aan.
Zzzjt. Zzzjt. Zzzjt. Vlieg blijft maar gaan.
Vlieg zoemt weg en houdt zich koest.
Gigi niet – de hond is woest.
Gigi klauwt en gromt en grolt
tot PLONK een veer zijn stoeltje molt...

   Leuk in het Russisch is dat de beer de schildpadden ‘duifjes’ noemt, een heel gewone liefkozende aanspreekvorm in Rusland, ook tussen mannen. De redenaar in de film Carnavalsnacht die over ‘Is er leven op Mars’ komt praten bezweert zijn drinkgenoot: ‘Ik kan niet drinken, duifje, ik heb een lezing’, maar komt uiteindelijk starnakel het toneel op. De vertaling van het gedicht heeft een tsjoekovskiaanse niet-rijmende laatste regel.
   Volgende.

    Een gedicht dat zich leent voor charmsificatie op de manier van Tijger op straat (zie blog 210). Een eerste poging staat hierboven. Liesbeth Elseviers deed het zo, als De grote boze muis:

‘Ik pak je, kleine muis, blijf staan,
laat los die kaars, je gaat eraan.’
‘Dat bomt me niks hoor poes, want oei –
ik denk dat ik een beetje groei...’
‘Die neus... die blik vol kattenhaat...
De grote boze muis bestààt!’

   Het verhaaltje lijkt sterk op het verhaal van de opspuitende bal, gered door moeder olifant uit blog 196, een verhaaltje dat na 1937 sneuvelde en waarvoor dit gelijkaardige in de plaats kwam, en van de olifant een muis werd gemaakt, ook in kwalitatieve zin.
   Volgende. Laatste! De finish!

   Het kost even tijd om te zien wat er nu precies gebeurt, omdat het allemaal groene kikkers zijn, en waarom kan die ene groene kikker die loopt niet van een rijdier of vliegdier zijn afgesprongen om de finish lopend te halen, nietwaar? Maar als je dus heel goed kijkt en heel hard nadenkt, kun je concluderen dat wie ergens wil komen het beter op eigen kracht kan doen want anders komt hij nergens. Het is geen verhaaltje waar ik Charms zo snel een gedicht bij zie maken. De tekenaar geeft helemaal op het eind van het onderste plaatje, voordat het boek dicht gaat, nog een knipoog (intertekstuele verwijzing) naar een andere bekende race, die tussen de schildpad en de haas. Liesbeth Elseviers vertaalde het als De grote kikvorsrace, volstrekt helder en goed en met klinkende woorden:

Wie zal iedereen verslaan?
Bij of Belle, Dis of Kaan?

Wie heeft iedereen verslagen?
Puitje met de benenwagen.
_____
   Verwijzingen. Haasje-parachutist heb ik eerder neergelaten in een webfiltercolumn, week 19 van 2022, hier. De wikipedia-pagina over Charms staat hier. Die over Рассказы в картинках hier. Het laatste gepubliceerde gedicht van Charms, in Moerzilka, staat hier. Charms’ tijdschriftpublicaties en ander interessants is te vinden in het online Togda-magazine, hier. De film Carnavalsnacht, verplicht schouwtoneel voor iedereen die iets over Rusland wil weten en nog wat te lachen wil hebben ook, staat ondertiteld op YouTube, hier. Tijger op straat, blog 210, staat hier. Het verhaal van de opspuitende bal, blog 196, staat hier.