203 Het verhaal van de afgegleden Volodja
De andere gedichten in deze Getekende verhalen zijn – in minder of meer duidelijke mate – geschreven naar aanleiding van de illustraties. Eerst was er het plaatje – en natuurlijk het idee van een verhaal – en toen pas de tekst.
Wat bij illustraties maken de omgekeerde wereld is en niet vaak voorkomt.
Het verhaal van de afgegleden Volodja is de vreemde eend in de bijt. Het verhaal is geënt op een 24-regelig gedicht van Wilhelm Busch, Die Rutschpartie uit plm. 1860. Ik citeer hem helemaal:
Da kommt der Hans auf seinem Schlitten
Vergnügt den Berg herabgeritten.
Grad geht der Küster da vorbei
Und friert und denkt sich allerlei.
Schwupp! hat der Schlitten ihn gefaßt,
Warum hat er nicht aufgepaßt?!
Ein Jäger raucht und geht nach Haus;
Der Schlitten kommt in vollem Saus.
Schau, schau! Den Hund, den hat’s bereits.
Der Jäger spränge gern abseits;
Jedoch der Schlitten faßt ihn schon,
Die Tabakspfeife fliegt davon.
Nun kommt trotz Ach- und Wehgeschrei
Die Botenfrau auch an die Reih’.
So saust man unaufhörlich fort,
Bis zu dem steilen Abhang dort.
Ein jeder fliegt von seinem Sitze;
Der Schuß geht los und durch die Mütze.
Hier steckt ein jeder tief im Schnee
Und reckt die Beine in die Höh’.
Doch gleich hat man sich aufgerafft
Und prügelt sich mit aller Kraft.
Zum Schluß geht man voll Schmerz beiseit;
Das macht die Unvorsichtigkeit.
На салазочках Володя
Быстро под гору летел.
На охотника Володя
Полным ходом налетел.
Вот охотник
И Володя
На салазочках сидят,
Быстро под гору летят.
Быстро под гору летели –
На собачку налетели.
Вот собачка,
И охотник,
И Володя
На салазочках сидят,
Быстро под гору летят.
Быстро под гору летели –
На лисичку налетели.
Вот лисичка,
И собачка,
И охотник,
И Володя
На салазочках сидят,
Быстро под гору летят.
Быстро под гору летели –
И на зайца налетели.
Вот и заяц,
И лисичка,
И собачка,
И охотник,
И Володя
На салазочках сидят,
Быстро под гору летят.
Быстро под гору летели –
На медведя налетели!
И Володя с той поры
Не катается с горы.
Daar komt Volodja als altijd
Van de heuvel afgeglijd.
Hij botst tegen een jager die niet wijkt
Omdat hij niet heeft uitgekijkt.
De jager
En Volodja
Gleden verder naar beneden,
Met zijn tweeden naar beneden,
Met een rotvaart op de slede,
Gleden gleden gleden gleden,
Tot de slee tegen een hond opbotst.
De hond
En de jager
En Volodja
Gleden verder naar beneden,
Met zijn drieën naar beneden,
Met een rotvaart op de slede,
Gleden gleden gleden gleden,
Tot de slee tegen een vos opbotst.
De vos
En de hond
En de jager
En Volodja
Gleden verder naar beneden,
Met zijn vieren naar beneden,
Met een rotvaart op de slede,
Gleden gleden gleden gleden,
Tot de slee tegen een haas opbotst.
De haas
En de vos
En de hond
En de jager
En Volodja
Gleden verder naar beneden,
Met zijn vijven naar beneden,
Met een rotvaart op de slede,
Gleden gleden gleden gleden,
Tot de slee tegen een beer opbotst.
Volodja is vanaf die tijd
Geheel met sleeën uitgescheid.
De tekeningen bij de eerste publicatie in Tsjizj in december 1936 waren van dezelfde Radlov (hierboven de dubbele bladzijde), en het zijn dezelfde tekeningen die in daarna in dit boek verschenen. Mogelijk is dit gedicht van Charms het uitgangspunt geweest voor het hele boek Getekende verhalen. Mogelijk heeft dit gedicht Radlov en/of Charms het idee gegeven voor zo’n boek, gecombineerd met het idee van Les animaux s’amusent van Benjamin Rabier – om op die manier grappige (dieren)verhalen te vertellen, en ze in zeven gevallen zelfs rechtstreeks over te tekenen, waarna ze Nina Gernet en Natalja Dilaktorskaja erbij betrokken en Nina Gernet de samenstelling deed samen met de Tsjizj-redactrice (vanaf 1937) R. Zjoekovskaja, zoals het colofon vermeldt.
Is een theorie.
Die het voordeel heeft dat die van mij is.
Charms heeft in elk geval dit gedicht danig verkort voor de boekuitgave, van zesendertig regels naar acht.
Misschien kan ik mijn vertaling ook inkorten, van de veertig die ik heb naar eveneens acht. Hoe Volodja met een rotvaart van de heuvel af kwam sleeën. Dan kan ik er in het gedichtje, rijmend op de titel (die dan ook als eerste regel fungeert) gegleeën van maken. Ook omdat vier keer geglijd achter elkaar niet leuk meer is. Als afmaker kan ik dan op -ijd én op -eeën eindigen, én ik kan er één zin van maken, holderdebolderend, dus:
Hoe Volodja met een rotvaart van de heuvel af kwam sleeën
En tegen een jager kwam gegleeën,
En tegen een hond op kwam gegleeën,
En tegen een vos op kwam gegleeën,
En tegen een haas op kwam gegleeën,
En toen de vijfde was geweest
Belandde voor het berenbeest,
En hoe Volodja sinds die tijd
Met sleeën helemaal is uitge......
Daar mag de voorgelezene dan van maken uitgescheid (‘Ben je nou eens uitgeschijt? Of moet ik een schaar halen?’) of authentiek regionaals (Brabants in elk geval) uitgescheeën. Waarna de voorlezer het alternatief aandraagt, alsof dat het correcte rijmwoord is. Ook leuk is dat het gedicht nu uit één langgerekte titel bestaat, die de onstuitbaarheid van de afdaling alleen maar benadrukt. En het plotse gestuit worden ook, want als de titel is afgelopen en het verhaaltje moet volgen... volgt er niets!
Ik kreeg twee inzendingen die zich allebei in zalige onwetendheid niets aantrokken, zich niets hoefden aan te trekken van het feit dat het een gedicht van Charms is dat hij eigenhandig heeft ingekort, en dus niet hoefden prutsen aan een bestaande vertaling. Ze komen er allebei behoorlijk charmsiaans uit, of misschien buschiaans, wie zal het zeggen, het verhaal is natuurlijk niet stuk te krijgen. De eerste had geen titel, die ik dan maar uit de begeleidende tekst samenstel, De sleeënde Alizee die niet meer van de heuvels sleet.
Alizee sleet naar beneden
met zijn tweeën naar beneden
met zijn drieën naar beneden
met zijn vieren naar beneden
met zijn vijven op een slee
sjeest Alizee in een-twee-dree
een berenhol in, herejee
sinds die dag brengt Alizee
de winter liever door aan zee
Waarbij ik voor regel zes het alternatief in overweging geef: sjeest Alizee van ene-twee, en trouwens, waarom niet benee in plaats van beneden? Dan heb je negen keer -ee als eindrijm: ee-ee-ee-ee-ee-ee-ee-ee-ee!
Nummer twee, die wat onontkoombare herhalingen betreft duidelijk minder dwingend is, helaas, heeft als hoofdpersoon Olle, waarbij Joukje Akveld bedankt wordt voor de titel, en die luidt: Olle wist zeker dat hij geen slee-instructies nodig had:
Olle sjeest de heuvel af
Oom getackeld
Hond getackeld
Vos en haas getackeld, baf
Daar komt nummer vijf in zicht
Olle gooit de remmen dicht
Dikke vette gore krep
Olle neemt voortaan zijn step
Взяли птенчика в саду.
Посадили в клетку.
Наш сынок попал в беду!
Взяли птички ветку.
Утащили клетку в сад.
Кто поможет? Мышка!
И к родителям назад
Полетел сынишка.
Dat wil zeggen. Ze vingen een vogeltje in de tuin. Zetten het in een kooi. Ons zoontje is een ramp overkomen! De vogeltjes pakten een stokje. Vlogen de kooi de tuin in. Wie helpt? De muis! En achter zijn ouders aan Vloog zoonlief weg.
Gescandeerd. Vzjáli ptíétsjenká v sadóé. Pásadíli v klétkoe. Násj synók papál v bedóé! Vziáli ptíétsjki vjétkoe. Óétasjíéli vklétkóé v sád. Któ pamózjet? Mysjka! Í k radíételiem nazád Pólietíél synísjka. Versvoet: trochee. Rijmschema: abab cdcd.
_____
Verwijzingen. Over het verhaal van de afgegleden Volodja schreef ik al in blog 164, hier. Die Rutschpartie uit plm. 1860 staat op de website zeno met tekeningen van de auteur hier en op gutenberg hier. De kleurenprent komt hiervandaan. Ook leuk op YouTube, hier. De Charms-tekst staat bijvoorbeeld hier en hier. Voor alle eerstverschijningen van Charms in Tsjizj en Jozj, zie het togdazine, hier, het glijgedicht inclusief Radlovs illustraties hier. Hoe Volodja op zijn slee met een rotvaart van de heuvel kwam afgeglijd staat in Bij mij op de maan op blz. 452-453.
Reacties
Een reactie posten