132 VandaagsVertaalProbleem Inhoud en Index 1-132

Inhoud VandaagsVertaalProbleem 1-132

1 Zelfreflectie
2 Allitereren
3 Lidwoord
4 Een vies geel optreksel
5 Drie trucjes
6 Over titels en hoe ze kort te houden
7 Mondkapjes
8 Bestaan er überhaupt onvertaalbare woorden?
9 Zij vertaalden wat er stond
10 You with Me: Fishy Fishface
11 Mauritius, Jan Klaassen en de instabiliseringshypothese
12 You with Me: Thunderstorm Song
13 Pskovse trutten en het woordenboek van Karel van het Reve
14 Couleur locale
15 You with Me: The Strange Giant
16 Prutswerk, gebroddel en beunhazerij
17 You with Me: The Salamander Sisters
18 Pinguïn op de noordpool
19 You with Me: How Come
20 De Beatles herbezocht
21 Allenige occupanten
22 Nog een keer die allenige occupanten
23 Ten derden male de allenige occupanten
24 Allenige occupanten und kein Ende?
25 You with Me: Big-big Saucepan
26 Trucje vier
27 You with Me: You with Me
28 Klutsen
29 Met een wraak
30 You with Me: Owl and the Moon
31 De letterlijken en de vrijen
32 Bovenventilatieklapschuiftochtraampjes
33 Een watmottat
34 Vasisdassen in vertaling
35 You with Me: Yawning Song
36 Eigenkokers
37 You with Me: Good Advice for Children
38 De rekkelijken en preciezen
39 De warm
40 Alisa: Sonja in het rijk der mirakels
41 De stem van de vertaler
42 Alisa: De voorlopers
43 Ontegenovergestelden
44 Alisa: Dieperder en dieperder
45 You with Me: Sailing on the Lino Sea
46 Alisa: De klassikaners
47 Voetnoot bij Toergenjev
48 Alisa: De andersdoeners
49 You with Me: Po’ Bear
50 Alisa: De liefhebbers
51 Applaus voor ondertitelaars
52 Alisa: De eenentwintigste eeuw
53 Anton Tsjechovs ome Charles
54 Alisa: De internauten
55 You with Me: Song for Autumn
56 Alisa: Het knijnehol (toegift)
57 Godgloeiendekankertering
58 Alle gelukkige gezin is moeilijk
59 Alle gelukkige gezinnen worden broeders
60 Alle gelukkige gezinnen komen in drieën
61 De tweede zin
62 You with Me: The Unheard Flute
63 Tsjeboerasjka
64 Toergenjevs zieleroerselen
65 Tolstoj en zijn broers laarzen
66 Zelfportret van de titel als vertaalprobleem
67 A Portrait of the Title as a Meme
68 De overtreffende trap van kakkerlak
69 You with Me: How Long Must I Wait?
70 Tolstojs want
71 Gogols maart de vijfentwintigste
72 Gogols rennende vissen
73 Gogol in netjes Nederlands
74 Tsjechovs drie woorden
75 Tsjechovs beginnen
76 Andermans Tsjechovs
77 Chekhov, Tsjechov en Чехов
78 Aantekeningen van een veelgeplaagd auteur – Kornej Tsjoekovski (1)
79 Aantekeningen van een veelgeplaagd auteur – Kornej Tsjoekovski (2)
80 You with Me: What’s That?
81 You with Me: Angry Wood
82 Oorwurmen uitdrijven: Dat is pas leven
83 Oorwurmen uitdrijven: Ik zag het licht
84 Oorwurmen uitdrijven: Vals goud
85 Drie Vertaliaanse dialogen
86 Met handen en voeten (over Mariëngof en Tarkovski)
87 You with Me: Sailing
88 Welk een klucht is het leven! (over Lermontov)
89 De ideale vertaling
90 Lijden in last (nogmaals over Lermontov)
91 Oorwurmen uitdrijven: Het filosofenlied
92 You with Me: If All Summers Were Winter
93 Het zeil (Lermontov)
94 Het vervolgde zeil (Lermontov)
95 You with Me: We’re Doing Treasurehuntbirthdayparty-in-the-Woods
96 Amanda Ros – Irene Iddesleigh I
97 Oorwurmen uitdrijven: De kriebels
98 Is googletranslate aan het eind van zijn Latijn?
99 Het ga je goed, mijn vriend (over Jesenin)
100 Honderd
101 Amanda Ros – Irene Iddesleigh II
102 Titelstrijd
103 Een ovaalvormige ronde tafel
104 Hervertalingen, moet dat nou?
105 Amanda Ros – Irene Iddesleigh III
106 Vroege Joyce-vertalers
107 Dhr. Duffy en het pijnlijk geval
108 Vlaams
109 De Nicoline van der Sijs
110 De regels
111 Dialect
112 Lofdicht op het betekenisverwante woord
113 Schimpdicht op het synoniem
114 Jan Ritsema
115 Hokkebrokken en vliegelantiers
116 Bibbergoud
117 Taalwetten
118 Oorwurmen uitdrijven: Jong juffertje schoon in haar tuintje buiten
119 Misselike tonghe
120 Een nieuwe herfst een nieuwe roeping
121 De eerste Nederlandse Joyce-vertaler
122 Nogmaals Theun de Vries z’n Eveline
123 De tweede Nederlandse Joyce-vertaler
124 Proteus uit de werkplaats van de Ulixes-vertalers
 125 Theun de Vries en Tolstoj zijn broers laarzen
126 Amanda Ros – Irene Iddesleigh IV
127 Vlaamse krummen
128 Bibbergoud vs Bibbergoud
129 Bladzijde twee strook een
130 De verhollandsing van Bibbergoud
131 Lang leve de gedateerde vertaling!
132 VandaagsVertaalProbleem Inhoud en Index 1-132

Inhoud filtercolums f1-11

f1 Humpty Dumpty
f2 Het en zijn de woorden niet
f3 De canon van vertalingen
f4 Vertalen met googletranslate
f5 Ik schrijf een blog
f6 Vier Alicen, twee Alisa’s en een Anja
f7 Alieske in Wonderenland
f8 Waarin de vraag wordt opgeworpen hoe Alice eigenlijk heet, en een oude Russische vertaling aanleiding geeft tot nieuwe, onvermoede vertaalstrategieën
f9 Citabiliteit
f10 Tortilla’s voor de Daltons
f11 De Vlamen in mijn kast

Index

De Russen:
over Alisa (de Russische Alice): f6, f7, f8, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56
over Dostojevski: 103
over Dovlatov: f5, 2, 3, 4, 6, 8, 13, 14, 16, 43, 103
over Gogol: 71, 72, 73
over Jan Klaassen (de Russische): 11
over Jesenin: f9, 5, 99
over Lermontov: 88, 90, 93, 94
over Mariëngof: f9, 32, 39, 86
over Poesjkin: 31, 32, 33, 34, 121
over Tarkovski: 86
over Toergenjev: 47, 64
over Tolstoj: f3, 58, 59, 60, 61, 65, 70, 125, 131
over Tsjeboerasjka: 63
over Tsjechov: 53, 74, 75, 76, 77
over Tsjoekovski: 36, 68, 78, 79
over vertalers in Rusland: f3, 11, 31, 36, 38 (zie ook over Alisa)
over Vvedenski Aleksandr: 35
over Vvedenski Irinarch: 36

De Rest:
over algemeniteiten: f2, f3, f4, f5, f9, 1, 5, 11, 26, 28, 31, 36, 38, 41, 85, 89, 100, 110
over Alice in Wonderland: f6, 131 (zie ook over Alisa)
over de Beatles: 20
over Bibbergoud: 116, 128, 129, 130
over bovenraampjes: 32, 33, 34
over dialect: 47, 74, 108, 109, 111, 115 (zie ook over standaardtaal en over Vlaams)
over gedichten: f9, 5, 21, 22, 23, 24, 68, 88, 90, 93, 94, 99 (zie ook over zelfvertalen)
over hervertalen: f10, 104, 125, 131 (en passim)
over Irene Iddesleigh: 96, 101, 105, 126
over James Joyce: 41, 53, 57, 66, 67, 102, 106, 107, 120, 121, 122, 123, 124
over Jan Klaassen: 11
over Jan Ritsema 86, 114
over kindergedichten: f1, 63, 68, 78, 79 (zie ook over zelfvertalen)
over liedjes: 20, 63, 82, 83, 84, 91, 97, 118
over Lucky Luke: f10
over machinevertalen: f4, 29, 98
over meneer Gum: 104
over mondkapjes: 7
over ondertitelen: 51
over pinguïns op de noordpool: 18
over standaardtaal: f10, f11, 5, 9, 26, 108, 109, 110, 111, 115, 117, 119, 127, 128, 129, 130
over synoniemen: 112, 113, 115, 117, 119
over Theun de Vries: 121, 122, 125
over tips en trucs: f2, f9, 1, 5, 26, 28
over titels: 6, 66, 67, 102
over vertalen wat er staat: 5, 9, 13, 14, 26, 31, 36, 38, 57, 71, 72, 73, 107
over Vlaams: f10, f11, 108, 111, 115, 116, 117, 119, 127, 128, 129, 130
over zelfvertalen (You with Me en Jij met mij): 10, 12, 15, 17, 19, 25, 27, 30, 35, 37, 45, 49, 55, 62, 69, 80, 81, 87, 92, 95
over zwaluwen: 21, 22, 23, 24, 102

Reacties

Een reactie posten

met onder meer de afgelopen tijd

160 Vintage Vondel

Afbeelding
   Er wordt wat afhertaald.    Eline Veere, Woutertje Pieterse, Saartje Burgerhart.    En neen, dat zijn niet de namen der hertalers.    Dat zijn de namen der boekwerken.    De pieken, de klassieken der Nederlandsche literatuur.    Die niet meer geleezen worden, zo is de vreesch.    Aengesien se curieus ghespelt syn, en non-usansueel woortgebruyk besighen.    Geen koortjen, met of zonder een carillon van bellekens, meder aan vast te knoopen. Segtmen.    En die men is dan vooral de men die het juist wel kan genieten, de neder- en andersoortige landici.    Die voor anderen dochgten – ende sy dochgten: set die dingen over in modern hedendagiaans. Dan zal de lezersschaer toestromen en sy sal juichen en sich vermeien en voller vreugt rond de hervonden boekwerken de ruttiaanse polonaise reidansen. Panta kala lian!    Su...
Meer lezen

440 Voor spek en bonen

Afbeelding
Sieh einmal, hier steht er. Pfui! Der Struwwelpeter! An den Händen beiden Liess er sich nicht schneiden Seine Nägel fast ein Jahr; Kämmen liess er nicht sein Haar. Pfui! Ruft da ein jeder: Garst’ger Struwwelpeter!    Acht Nederlandse vertalingen heb ik gevonden, maar eerst een paar vreemde eenden in de bijt, twee zogenaamde Struwwelpetriaden, dat zijn navolgingen van het onnavolgbare origineel. Honderden zijn er over de hele wereld van verschenen, van een Struwwellise tot een Struwwelhitler en van een Egyptische Struwwelpeter tot een Anti-Struwwelpeter . Het is een genre op zich. Al eerder deed ik op dit blog verslag van de Nederlandse navolgingen van de tien gruwelijke gebeurtenissen uit het oorspronkelijke werk, vanaf blog 326 tot en met 339, te vinden in het register onder het lemma Struwwelpeter, Struwwelpetriaden .    De eerste die ermee begon was Heinrich Hoffmann zelf, die in 1848 als Peter Struwwel een ‘handboekje voor oproerlingen’ u...
Meer lezen

441 Achtmaal Struwwelpeter in het Nederlands, 1848-2000

Afbeelding
Sieh einmal, hier steht er. Pfui! Der Struwwelpeter! An den Händen beiden Liess er sich nicht schneiden Seine Nägel fast ein Jahr; Kämmen liess er nicht sein Haar. Pfui! Ruft da ein jeder: Garst’ger Struwwelpeter!    Acht Nederlandse vertalingen van het titelgedicht heb ik gevonden. Beginnen we met Razoux, de eerste, maar ook de beste? We zullen zien.    In Nederland werden alle tekeningen hertekend, al vanaf de eerste editie (die vreemd genoeg werd geopend met het Zwarte jongens-verhaal); uit de jaren 1860 stamt een opnieuw getekende editie, en in 1898 verscheen er net als in het Duits een jubileum-editie, met de oorspronkelijke (hertekende) tekeningen en de verhalen in de juiste, Duitse volgorde. Hier van links naar rechts: Ziet hier Piet den smeerpoets staan! Ziet dien viezen knaap eens aan! Hij wou, van zijn vingertippen, Zich geen nagels laten knippen Sedert zeker wel een jaar; Ongekamd bleef ook zijn haar. “Foei!” roep ieder die hem...
Meer lezen

442 Van Struwwelpeter naar Ragbolrinus

Afbeelding
   Verstechnisch zijn de Struwwelpeter -gedichten van Heinrich Hoffmann niet heel geweldig. Ze wemelen van de klungelige gezegdheden (expres of niet), van de enjambementen, van vulsels, overbodigheden en van soms leuk (ironisch) maar soms ook vervelend (serieus) gemoraliseer. Maar tegelijkertijd staan er ook een groot aantal memorabele regels in (ook en soms juist klunzige) en zijn de verhalen in al hun achteloze gruwel, hun hilarische onrechtvaardigheid en hun noodlottige tragiek niet stuk te krijgen. De tekeningen erbij doen het hem ook, vooral zijn eerste tekeningen, die nog houteriger zijn dan de tekeningen die hij na tien jaar maakte om de oude te vervangen.    De eerste, anonieme Russische vertaling vertoont veel overeenkomsten met de eerste Nederlandse vertaling van W.P. Razoux. Ze kwamen allebei in 1848 uit, drie jaar na het Duitse origineel en ze werden allebei zo populair dat er aan de naamgeving van de titelheld daarna niet meer getornd kon wo...
Meer lezen

443 Schroef je vaders hoofd niet af

Afbeelding
   Intensieve analyse van de tien Struwwelpeter -verhalen leerde mij dat de leukste en beste de volgende elementen bevatten:    1 Strakke rijmen, strakke ritmes, de eindrijmen met de belangrijkste woorden, grappige formuleringen, geen of nauwelijks vulsels etc. – enfin, de gebruikelijke eisen die je aan kindergedichten mag stellen.    2 Ze liepen allemaal slecht af.    3 Ze bestonden allemaal uit actie! actie! actie! Tussentijdse moraal, geheven vingertjes, mooischrijverij of leukdoenerij waren uit den boze.    4 De verhalen met dialoog staken erbovenuit. Hoe meer er gesproken werd, hoe leuker ze waren – dat werkt bij het voorlezen het beste, en de volwassenen worden er nog vreselijker van (ik denk hierbij aan het verhaal van Wesley Wiebelkont).    5 Het moest niet al te afschrikwekkend waarheidsgetrouw zijn – een zekere (grote) mate van flauwekul was belangrijk: griezelig, maar ook duidelij...
Meer lezen

446 De Geschiedenis van den wreeden Jan

Afbeelding
   Negen echte vertalingen die zich als vertalingen afficheren van Die Geschichte vom bösen Friederich heb ik voor me. De eerste is die van Willem Paulus Razoux (1818-1871), Commies bij de Posterijen te Schiedam, uit 1848. Razoux – De Geschiedenis van den wreeden Jan De wreede Jan, – de wreede Jan, Dat was een regte dolleman. – Ving hij een’ vlieg, die slechte guit, Dan trok hij haar de vleugels uit; Zijn speelgoed sloeg hij kort en klein; Geen’ kat kon veilig bij hem zijn; En hoort eens aan, hoe stout was Jan! Hij sloeg zijn’ lieve zus Marian. Bij zek’re pomp stond eens een hond, Die water slurpte met zijn’ mond; Daar kwam de wreede Jan weêraan, Om met zijn zweep Fidel te slaan. Die arme hond, die jankte zeer, Maar Jan, die sloeg hem telkens meer, En schopte ’t beest wel twintig keer. Hap! – greep hij Jantjen’s kleinen voet, En beet er in tot op het bloed; Jan gilde ’t uit van pijn en schrik, En schreide bêi zijn’ oogen dik. Toen lag men Jan in...
Meer lezen

444 Blijf weg van potten met geblaf

Afbeelding
   Hier moest ik me voornamelijk afgreageren op de eindeloze rij Nederlandse Struwwelpeter -vertalingen en Struwwelpeter -imitaties die zich na een gesplitste vorm van werkwoorden als afblijven , afhouden , afmaken , afpakken niet konden weerhouden om een flinke stevige pijnlijke straf uit de kast te halen: Sinterklaas zei: “tot je straf Gaat er nooit de inkt meer af. Maar, opdat gij ’t wel onthoudt, Neem ik u nog, tot uw straf, Al uw’ mooije speelgoed af.” Caro denkt: een goede straf! Smult en likt de borden af.    In De duimzuiger , hoewel er in het origineel, Die Geschichte vom Daumenlutscher , in het geheel geen sprake van enige straf is, oefent het woord op de vertalers ook een welhaast magische aantrekkingkracht uit: En knipt u met zijn schaar, Reinier! Tot uwe welverdiende straf, Van elke hand het duimpjen af.’ ’t Was met “duimpje-zuig” gedaan. Want hij knipte, welk een straf! Willems beide duimen af! En mama die even uitging ...
Meer lezen

447 De geschiedenis van Hein de Dierenkweller

Afbeelding
   Agatha was het pseudoniem van de zeer productieve kinderboekenschrijfster en -vertaalster Reinoudina de Goeje (1833-1893). Zo productief was Reintje dat haar vertaling van Der Struwwelpeter in de lijst met vertaalde werken op Wikipedia niet eens genoemd wordt, noch op de auteurspagina van de dbnl, noch in haar lemma in het vrouwenlexicon van de knaw. Maar wel, gelukkig, in het door Bea Ros geschreven hoofdstuk over haar in het Lexicon van de jeugdliteratuur . De uitgave, getiteld Domme kinderen , uitgekomen in haar overlijdensjaar 1893, is een zeldzaamheid. Het internet meldt dat hij alleen in de bibliotheek van Middelburg kan worden ingezien. Wat Leonard de Vries kennelijk gedaan heeft, want hij drukt er vier af in zijn Prentenboek van Tante Pau uit 1974. Agatha – Hein de Dierenkweller Hein laat nooit een dier met rust,          Dieren plagen is zijn lust. De angst der moedergans is groot,    ...
Meer lezen

445 Frederik de wrederik gecloseread

Afbeelding
    Die Geschichte vom bösen Friederich heet het tweede gedicht in Der Struwwelpeter van Heinrich Hofmann uit 1845, tenminste als we de volgorde en de samenstelling van de eerste edities buiten beschouwing laten. Maar waarom zouden we die buiten beschouwing laten? Heb ik wat te verbergen soms? De publicatiegeschiedenis van Lustige Geschichte und drollige Bilder für Kinder van 3—6 Jahren , zoals het boek in de eerste incarnaties nog heette, is tamelijk chaotisch. Verhalen werden toegevoegd, er werd hier en daar wat bijgeschreven, en de illustraties bleven ook niet van meet af aan hetzelfde.    In de eerste drie, zovoort vergrepene drukken van de Lustige Geschichte und drollige Bilder opende het vette wrede verhaal over het onhandelbare adhd-patiëntje het toen nog zes verhalen tellende prentenboek. De iconische warkop Struwwelpeter, het voormalige warhaar- en nagelventje, besloot de reis door de rebellenclub.    Die biologerende figuur za...
Meer lezen

448 Wreede Piet

Afbeelding
   F.H. (Frits) van Leent, 1830-1912, schrijver van een slordige 185 kinderboeken, en vertaler-bewerker van klassiekers als Moeder Hubbard en haar Hondje (zie blog 261, De komische avonturen van grootmoeder Helder en haar hond , hier ), De Geschiedenis van Robinson Crusoë , Reisavonturen van Gulliver , Uit het leven van Oom Tom , sprookjes als Roodkapje en verhalen over Reinaert de Vos en Ali Baba .     Piet de Smeerpoes vertaalde hij twee keer, een keer meestal korter dan het origineel (in dit geval niet) en een keer ongeveer gelijkop lopend met het origineel. Het is mogelijk dat de langere versie niet van Van Leent is, maar van een ander; in elk geval heb ik er maar drie gedichten uit gevonden, De geschiedenis van Koen, die op zijn duimpje zoog , Ongehoorzaam Paulientje en De geschiedenis van den vliegenden Robert . Nader onderzoek is geboden.    Hier dus een gedicht uit de kortere versies met dien verstande dat dit gedicht juist lan...
Meer lezen