132 VandaagsVertaalProbleem Inhoud en Index 1-132

Inhoud VandaagsVertaalProbleem 1-132

1 Zelfreflectie
2 Allitereren
3 Lidwoord
4 Een vies geel optreksel
5 Drie trucjes
6 Over titels en hoe ze kort te houden
7 Mondkapjes
8 Bestaan er überhaupt onvertaalbare woorden?
9 Zij vertaalden wat er stond
10 You with Me: Fishy Fishface
11 Mauritius, Jan Klaassen en de instabiliseringshypothese
12 You with Me: Thunderstorm Song
13 Pskovse trutten en het woordenboek van Karel van het Reve
14 Couleur locale
15 You with Me: The Strange Giant
16 Prutswerk, gebroddel en beunhazerij
17 You with Me: The Salamander Sisters
18 Pinguïn op de noordpool
19 You with Me: How Come
20 De Beatles herbezocht
21 Allenige occupanten
22 Nog een keer die allenige occupanten
23 Ten derden male de allenige occupanten
24 Allenige occupanten und kein Ende?
25 You with Me: Big-big Saucepan
26 Trucje vier
27 You with Me: You with Me
28 Klutsen
29 Met een wraak
30 You with Me: Owl and the Moon
31 De letterlijken en de vrijen
32 Bovenventilatieklapschuiftochtraampjes
33 Een watmottat
34 Vasisdassen in vertaling
35 You with Me: Yawning Song
36 Eigenkokers
37 You with Me: Good Advice for Children
38 De rekkelijken en preciezen
39 De warm
40 Alisa: Sonja in het rijk der mirakels
41 De stem van de vertaler
42 Alisa: De voorlopers
43 Ontegenovergestelden
44 Alisa: Dieperder en dieperder
45 You with Me: Sailing on the Lino Sea
46 Alisa: De klassikaners
47 Voetnoot bij Toergenjev
48 Alisa: De andersdoeners
49 You with Me: Po’ Bear
50 Alisa: De liefhebbers
51 Applaus voor ondertitelaars
52 Alisa: De eenentwintigste eeuw
53 Anton Tsjechovs ome Charles
54 Alisa: De internauten
55 You with Me: Song for Autumn
56 Alisa: Het knijnehol (toegift)
57 Godgloeiendekankertering
58 Alle gelukkige gezin is moeilijk
59 Alle gelukkige gezinnen worden broeders
60 Alle gelukkige gezinnen komen in drieën
61 De tweede zin
62 You with Me: The Unheard Flute
63 Tsjeboerasjka
64 Toergenjevs zieleroerselen
65 Tolstoj en zijn broers laarzen
66 Zelfportret van de titel als vertaalprobleem
67 A Portrait of the Title as a Meme
68 De overtreffende trap van kakkerlak
69 You with Me: How Long Must I Wait?
70 Tolstojs want
71 Gogols maart de vijfentwintigste
72 Gogols rennende vissen
73 Gogol in netjes Nederlands
74 Tsjechovs drie woorden
75 Tsjechovs beginnen
76 Andermans Tsjechovs
77 Chekhov, Tsjechov en Чехов
78 Aantekeningen van een veelgeplaagd auteur – Kornej Tsjoekovski (1)
79 Aantekeningen van een veelgeplaagd auteur – Kornej Tsjoekovski (2)
80 You with Me: What’s That?
81 You with Me: Angry Wood
82 Oorwurmen uitdrijven: Dat is pas leven
83 Oorwurmen uitdrijven: Ik zag het licht
84 Oorwurmen uitdrijven: Vals goud
85 Drie Vertaliaanse dialogen
86 Met handen en voeten (over Mariëngof en Tarkovski)
87 You with Me: Sailing
88 Welk een klucht is het leven! (over Lermontov)
89 De ideale vertaling
90 Lijden in last (nogmaals over Lermontov)
91 Oorwurmen uitdrijven: Het filosofenlied
92 You with Me: If All Summers Were Winter
93 Het zeil (Lermontov)
94 Het vervolgde zeil (Lermontov)
95 You with Me: We’re Doing Treasurehuntbirthdayparty-in-the-Woods
96 Amanda Ros – Irene Iddesleigh I
97 Oorwurmen uitdrijven: De kriebels
98 Is googletranslate aan het eind van zijn Latijn?
99 Het ga je goed, mijn vriend (over Jesenin)
100 Honderd
101 Amanda Ros – Irene Iddesleigh II
102 Titelstrijd
103 Een ovaalvormige ronde tafel
104 Hervertalingen, moet dat nou?
105 Amanda Ros – Irene Iddesleigh III
106 Vroege Joyce-vertalers
107 Dhr. Duffy en het pijnlijk geval
108 Vlaams
109 De Nicoline van der Sijs
110 De regels
111 Dialect
112 Lofdicht op het betekenisverwante woord
113 Schimpdicht op het synoniem
114 Jan Ritsema
115 Hokkebrokken en vliegelantiers
116 Bibbergoud
117 Taalwetten
118 Oorwurmen uitdrijven: Jong juffertje schoon in haar tuintje buiten
119 Misselike tonghe
120 Een nieuwe herfst een nieuwe roeping
121 De eerste Nederlandse Joyce-vertaler
122 Nogmaals Theun de Vries z’n Eveline
123 De tweede Nederlandse Joyce-vertaler
124 Proteus uit de werkplaats van de Ulixes-vertalers
 125 Theun de Vries en Tolstoj zijn broers laarzen
126 Amanda Ros – Irene Iddesleigh IV
127 Vlaamse krummen
128 Bibbergoud vs Bibbergoud
129 Bladzijde twee strook een
130 De verhollandsing van Bibbergoud
131 Lang leve de gedateerde vertaling!
132 VandaagsVertaalProbleem Inhoud en Index 1-132

Inhoud filtercolums f1-11

f1 Humpty Dumpty
f2 Het en zijn de woorden niet
f3 De canon van vertalingen
f4 Vertalen met googletranslate
f5 Ik schrijf een blog
f6 Vier Alicen, twee Alisa’s en een Anja
f7 Alieske in Wonderenland
f8 Waarin de vraag wordt opgeworpen hoe Alice eigenlijk heet, en een oude Russische vertaling aanleiding geeft tot nieuwe, onvermoede vertaalstrategieën
f9 Citabiliteit
f10 Tortilla’s voor de Daltons
f11 De Vlamen in mijn kast

Index

De Russen:
over Alisa (de Russische Alice): f6, f7, f8, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56
over Dostojevski: 103
over Dovlatov: f5, 2, 3, 4, 6, 8, 13, 14, 16, 43, 103
over Gogol: 71, 72, 73
over Jan Klaassen (de Russische): 11
over Jesenin: f9, 5, 99
over Lermontov: 88, 90, 93, 94
over Mariëngof: f9, 32, 39, 86
over Poesjkin: 31, 32, 33, 34, 121
over Tarkovski: 86
over Toergenjev: 47, 64
over Tolstoj: f3, 58, 59, 60, 61, 65, 70, 125, 131
over Tsjeboerasjka: 63
over Tsjechov: 53, 74, 75, 76, 77
over Tsjoekovski: 36, 68, 78, 79
over vertalers in Rusland: f3, 11, 31, 36, 38 (zie ook over Alisa)
over Vvedenski Aleksandr: 35
over Vvedenski Irinarch: 36

De Rest:
over algemeniteiten: f2, f3, f4, f5, f9, 1, 5, 11, 26, 28, 31, 36, 38, 41, 85, 89, 100, 110
over Alice in Wonderland: f6, 131 (zie ook over Alisa)
over de Beatles: 20
over Bibbergoud: 116, 128, 129, 130
over bovenraampjes: 32, 33, 34
over dialect: 47, 74, 108, 109, 111, 115 (zie ook over standaardtaal en over Vlaams)
over gedichten: f9, 5, 21, 22, 23, 24, 68, 88, 90, 93, 94, 99 (zie ook over zelfvertalen)
over hervertalen: f10, 104, 125, 131 (en passim)
over Irene Iddesleigh: 96, 101, 105, 126
over James Joyce: 41, 53, 57, 66, 67, 102, 106, 107, 120, 121, 122, 123, 124
over Jan Klaassen: 11
over Jan Ritsema 86, 114
over kindergedichten: f1, 63, 68, 78, 79 (zie ook over zelfvertalen)
over liedjes: 20, 63, 82, 83, 84, 91, 97, 118
over Lucky Luke: f10
over machinevertalen: f4, 29, 98
over meneer Gum: 104
over mondkapjes: 7
over ondertitelen: 51
over pinguïns op de noordpool: 18
over standaardtaal: f10, f11, 5, 9, 26, 108, 109, 110, 111, 115, 117, 119, 127, 128, 129, 130
over synoniemen: 112, 113, 115, 117, 119
over Theun de Vries: 121, 122, 125
over tips en trucs: f2, f9, 1, 5, 26, 28
over titels: 6, 66, 67, 102
over vertalen wat er staat: 5, 9, 13, 14, 26, 31, 36, 38, 57, 71, 72, 73, 107
over Vlaams: f10, f11, 108, 111, 115, 116, 117, 119, 127, 128, 129, 130
over zelfvertalen (You with Me en Jij met mij): 10, 12, 15, 17, 19, 25, 27, 30, 35, 37, 45, 49, 55, 62, 69, 80, 81, 87, 92, 95
over zwaluwen: 21, 22, 23, 24, 102

Reacties

Een reactie posten

met onder meer de afgelopen tijd

160 Vintage Vondel

Afbeelding
   Er wordt wat afhertaald.    Eline Veere, Woutertje Pieterse, Saartje Burgerhart.    En neen, dat zijn niet de namen der hertalers.    Dat zijn de namen der boekwerken.    De pieken, de klassieken der Nederlandsche literatuur.    Die niet meer geleezen worden, zo is de vreesch.    Aengesien se curieus ghespelt syn, en non-usansueel woortgebruyk besighen.    Geen koortjen, met of zonder een carillon van bellekens, meder aan vast te knoopen. Segtmen.    En die men is dan vooral de men die het juist wel kan genieten, de neder- en andersoortige landici.    Die voor anderen dochgten – ende sy dochgten: set die dingen over in modern hedendagiaans. Dan zal de lezersschaer toestromen en sy sal juichen en sich vermeien en voller vreugt rond de hervonden boekwerken de ruttiaanse polonaise reidansen. Panta kala lian!    Sulckx was hun selfgeseghde noobel streven.    Hun brillante idé.    Doch.    Welck een aberratie!    Welck een jammerlyke dwalingh!    Welck een abusievelijke w
Meer lezen

434 Voer geen fatbike aan je neefje

Afbeelding
   In september verscheen Ragbolrinus , een ratsrinkelrooinieuwe vertaling van Der Struwwelpeter van Dr. Heinrich Hoffmann, hier te lande tot nu toe vooral bekend onder de verschrikkelijke misnomer Piet de Smeerpoets . Smeerpoets? Smeerpoets? De jongen is brandschoon. Hij vertikt het alleen zijn haren en nagels te laten knippen. O, die Hollandse stoepjesschrobgeest toch, want daar komt die uit de lucht gegrepen verdachtmaking van als zou het joch ‘vies’ zijn. En vies is wel het ergste wat de opvoeders kunnen bedenken in Nederland. (Rustig maar.)    Het gaat je niet in je kouwe kleren zitten, het onverwoestelijke kinderboek met de tien gruwelverhalen van Der Struwwelpeter vertalen. Het boek vraagt om afreageren. Vandaar dat ik me ook stortte op goede en zelfs betere raad voor kinderen, want van goede raad kan er nooit genoeg zijn – mits je het maar met een flinke suikerschep zout neemt en vooral er niet naar luistert. Is er nog ruimte voor cautionary tales in het Nederlands, voor a
Meer lezen

428 Rijmlozigheid

Afbeelding
   Dat rijmen sowieso heel dwingend is merkte ik een keer toen mijn neefjes en mijn nichtje klein waren en aan tafel zaten te eten en ik binnenkwam en vroeg: ‘Ork ork ork, soep eet je met een...?’ waarop ze alledrie in koor antwoordden: ‘Vork!’ Toen ik ze vroeg: ‘Echt, eet je soep met een vork?’ waren ze heel verbaasd dat ze er zo ingetuind waren. Ze hadden geen idee dat ze een fout antwoord hadden gegeven.    Mijn werkdefinitie van kindergedichten: kindergedichten zijn gedichten voor kinderen en volwassenen. Ik ben tegen niet-rijmende kinderpoëzie. Ik vind dat kindergedichten hypnotiserend moeten zijn, en die hypnose bereik je met ritme en rijm. Wat versta ik onder ritme en rijm? Mijn werkdefinitie van ritme en rijm: ritme en rijm zijn klank. Kinderpoëzie is klank. Wie denkt dat het om boodschappen, betekenissen gaat, draait zich een volwassen, al te volwassen rad voor ogen. Ik zag een heel leuk fimpje waarbij een minder-dan-eenjarige het gedicht Bagage van Marsjak ‘voorleest’, doo
Meer lezen

427 De kalief zonder hoofd als gedicht

Afbeelding
   Nou, leest onderstaand gedicht nu anders dan het verhaal van vorige vrijdag, of liever gezegd (om dichter bij de werkelijke waarheid te blijven, niet het verhaal, maar het tot-verhaal-gemaakte gedicht? Leest het anders als prose en poésie dan als een gedicht waarvan meteen duidelijk is dat het een gedicht is?    En anders, hoe anders? Beter? Leuker? Onverwachter? Of toch iets normaler, minder om aandacht vragend, vluchtiger? Ja, wat ís het, dat (sommige) poëzie van (sommig) proza onderscheidt? De kalief zonder hoofd De boze kalief Aboe-Akr Werd op goede morgen wakker       Zonder hoofd. De kalief kon het niet geloven, Hij voelde nog eens goed van boven, Maar zijn hoofd,       De trots van allebei zijn ouders, Zat niet langer op zijn schouders. Zijn ongeloof sloeg om in woede En hij riep zijn grootvizier,       Die aan kwam spoeden. De grootvizier liet alle hoeken Van het slaapvertrek doorzoeken       Maar geen hoofd. Niet onder ’t bed, niet in de kruiken, Nie
Meer lezen

433 Opkalefateren

Afbeelding
   Ik had een gedichtje en dat was niet goed. Het idee was goed (illogica). Toen ik het schreef vond ik het goed, toen ik het af had ook en toen ik het voorlas ook. Maar dat kwam alleen, besefte ik veel later pas, omdat ik in het gedichtje het idee las, het leuke idee, en niet de uitwerking. Ik wist gewoon wat er ging komen, en zelfs wat er stond, en ik legde het plezier dat ik had bij het verzinnen van het idee meteen al in het gedichtje.    Want toen ik het later nog eens las vond ik het niet meer goed. Wat te doen? Weggooien? Wachten tot ik het wel weer goed ging vinden? Wachten tot ik wist wat ik ermee moest doen? Hoe ik het moest opkalefateren?    Niks doen was geboden. En niks doen deed ik. En toen ik het na jaren weer terugvond, zag ik plotseling wat ik er wel mee moest doen.    Dit was de eerste versie: Zelfs als je niets weet, weet je dat Als anderen groter zijn, ben je de kleinste. Als je niet thuis bent, ben je weg. Als je ze uitdoet, zijn schoenen het fijnste. Al
Meer lezen

430 Denken denken

Afbeelding
   De meeste kindergedichten van nu zijn proza, typografisch vermomd als poëzie. Ik dacht met mijn verhaal van de kalief en het verhaal van het onbereikbare stadje om dat eens om te draaien, en poëzie typografisch als proza te vermommen. Maar er zijn nog wel meer schijnbewegingen en afleidingsmanoeuvres te bedenken om niet in een of andere gepercipieerde rijmdwangval te lopen – namelijk om expres niet te rijmen, maar wel het ritme erin te houden. Als het goed is, kan dat net zo dwingend werken als wel rijmen. Zoals gezegd maakte Arie van der Ent ooit een vertaling van Lermontovs De dood van de dichter (over Poesjkin) waarvan alleen de eerste strofe rijmde, en de volgende niet, en vreemd genoeg merkte je dat helemaal niet, of in elk geval pas als je het doorkreeg, om het cruijffiaans te zeggen. Ook Annie M.G. rijmt af en toe expres niet en Kornej Tsjoekovski ook, maar ze doen dat zo gewiekst, de cadans is zo sterk, dat het net lijkt of het wel rijmt en bovendien onontkoombaar prachtig.
Meer lezen

432 Klopt ook niet? Meer vragen bij de lectuur van Alice in Wonderland.

Afbeelding
   Vertalers heten de beste lezers te zijn, omdat geen nuance ze mag ontgaan, maar dat brengt met zich mee dat ze ook vaak de grootste zeikerds zijn, en nog meer spijkers op laag water zoeken – en vinden – dan een heel roedel persklaarversmurfers bij elkaar.    In de twee Alice -boeken zijn mij aldus doende nog een aantal meer dubieuze zaken opgevallen, niets wat niet door de beugel kan, maar toch dingen waar je als vertaler even van achter je oren krabt: hoe moet ik dit oplossen? Is het Carrolls bedoeling, is het een diep verborgen grap om de lezer-luisteraar weer eens met een kluitje de rietkraag in te sturen en in een kano zonder peddel up shit-creek ? Of is het – voor die tijd? voor Carroll? in het Engels? – misschien ongebruikelijk maar niet noodzakelijkerwijs verkeerd of raar gezegd? En dan zijn er ook weer dingen waarvan ik denk dat ze verhaaltechnisch wonderlijk, ja zonderling zijn.    Ik wil Lenny de Rooy bedanken die de handschoen opnam en een paar prima suggesties heeft g
Meer lezen

429 Rekenen met/zonder rijm

Afbeelding
   Ongeveer het dichtst dat ik bij gedwongen rijmloosheid ben gekomen is Rekenen op rijm , waarbij het voor de hand liggende en door het rijm praktisch automatisch opgeroepen rijmwoord niet het juiste woord is. Als rekenkundige tegenhanger van de ‘ork ork ork’-vraag uit de vorige blog wordt hier op rijm gerekend. Rekenen op rijm Kinderen! roept meester, Stop met klieren, Eet geen lijm, Wij gaan rekenen op rijm. Rekenen, dat is bekend, Is een fluitje van een cent, Als je het tenminste kent, Ik bedoel als je het kan. Klaar? Daar gaan we dan. Eén en één, wie zegt het wie? – Eén en één maakt samen .... Juist ja. Ik bedoel welnee! Twee en één maakt samen .... En twee en twee, weet iedereen, Twee en twee is samen .... Kindjeslief, nu geen gemier, Twee en drie is samen .... Tja, ’t is geen gemakkelijke les. Drie en vier maakt samen .... Maar wachten jullie nou eens even, Drie plus drie dan? Dat is .... Hm, het is moeilijker dan gedacht. Drie maal drie dan, da
Meer lezen

431 Slaapkindjesslaap

Afbeelding
   Slaapliedjes waarvan je wakker blijft, is er iets mooiers? Als ik tegenwoordig wil gaan slapen, hoef ik maar een willekeurig boek te pakken en na een bladzijde of wat vallen mijn ogen zachtkens toe. Dat lukt overigens alleen bij willekeurige boeken, want onwillekeurige boeken, zoals Duivels of Booze Geesten of Demonen of hoe je het ook wil noemen dat ik laatst voor de zevende of achtste keer herlas (conservatieve schatting), daar bleef ik wel wakker bij.    Voor Bij mij op de maan vertaalde ik een aantal bajoe-bajoesjki’s , traditionele klassieke Russische slaapliedjes, allemaal met hetzelfde wiegende ritme, tá-ta tá-ta tá-ta ta, en dan de tweede regel een octaaf lager maar langzaam hoger wordend, tá-ta tá-ta tá-ta ta en dan volgen herhalingen en soms afwisselingen, langere of kortere regels op hetzelfde ritme en dat zolang als je maar wil, zolang als je het volhoudt, zolang de spruit nog niet slaapt.    Het Nederlandse verhoopt slaapverwekkende ritme is anders en gaat langs
Meer lezen

1 Zelfreflectie

Afbeelding
   Een beetje zelfreflectie, kan dat kwaad?    Ja, natuurlijk.    Vertalen is iets wat zich grotendeels onbewust afspeelt. In die deinende en klotsende hersenmassa. Waar geen mensenhand ooit voet heeft gezet. Laat staan er levend uitgekomen is.    Vaak, als je gaat nadenken, doe je het verkeerde. Dan laat je je niet meer leiden door intuïtie. En dan mag je blij zijn als je derde instantie, de kritische, bij het nalezen je eerste ingeving herstelt.    Is denken slecht? vroeg een groot denker zich ooit af. En zijn antwoord was een ondubbelzinnig ‘ja’.        Ik noem het blog ‘Vandaags vertaalprobleem’ en daar heb ik meteen een vertaalprobleem. Want kun je ‘vandaags’ in bijvoegelijke zin gebruiken?    Eigenlijk niet.    Maar eigenlijk ook weer wel.    Want ik schrijf het toch?    Kijk, daar staat het. Zwart op wit. En het is Nederlands.    In het Engels gaat het makkelijk, zolang je het lidwoord weglaat. Want ‘a today’s problem’ of ‘the today’s problem’ gaat dan weer niet.    In
Meer lezen